Moje zaimki to:
oni/ich
(Formy męskoosobowe liczby mnogiej)
Przykłady użycia w zdaniu:
- Myślę, że oni są bardzo mili, przyjacielscy i urzekający.
- Tęsknię za ich śmiechem.
- Chcieliśmy ich posłuchać.
- Chcieliśmy posłuchać właśnie ich.
- Napiszę do nich później.
- Powiedzieliśmy im, że ich lubimy.
- Powiedzieliśmy to właśnie im.
- To wszystko dzięki nim.
- Spotkaliśmy ich wczoraj.
- Spotkaliśmy właśnie ich.
- Wycelowaliśmy w nich palcem.
- Poszliśmy z nimi do szkoły.
- Rozmawialiśmy o nich ostatnio.
- Chcielibyście pójść do kina?
- Czy będziecie grali z nami?
- Kiedy będziecie mogli się z nami spotkać?
- Gdy byliśmy w domu, zaczęliśmy gotować.
- Dostaliśmy wyniki egzaminu i jesteśmy z nich zadowoleni.
- Wszyscy z nich chcieli czego innego.
- To miło, że nas państwo odwiedzają.
- Czy będą państwo kontynuować subskrypcję?
Druga osoba liczby mnogiej może być w normatywnej polszczyźnie używana jako wyraz szacunku lub skromości (zob. „Per wy”, „Pluralis maiestaticus”, „Pluralis modestiæ”)
Odmiana:
| Mianownik | Dopełniacz | Celownik | Biernik | Narzędnik | Miejscownik |
|---|---|---|---|---|---|
| oni | ich / ich / nich | im / im / nim | ich / ich / nich | nimi | nich |
Skąd w polszczyźnie tyle różnych form zaimków? Zapraszamy do lektury artykułu: Co warto wiedzieć o używaniu (i tworzeniu) zaimków?
| 1 os. | 2 os. | 3 os. | Przymiotniki |
|---|---|---|---|
| –aliśmy | –aliście | –li | –i |
Formy mnogie
Normatywne formy mnogie mogą być używane do opisu pojedynczej osoby, w tym jako dosłowne tłumaczenie angielskiego „they/them”. Są poprawne i bez tworzenia neogramatyki, a ich zamysł jest łatwy do zrozumienia dla osób znających angielski odpowiednik, aczkolwiek dla wielu jest to dezorientujące. Używanie ich wciąż wymaga wyboru między zgenderyzowanymi wersjami („oni” lub „one”). Nienormatywne formy mnogie mogą służyć nie tylko do opisu pojedynczych osób, ale również grup mieszanych lub o nieznanej płci. Więcej informacji o zwracaniu się do grup na naszym blogu: „Jak zwracać się do grup osób?”
- one/ich – Formy niemęskoosobowe liczby mnogiej Normatywne
- oni/ich – Formy męskoosobowe liczby mnogiej Normatywne
- oni/e/ich – Formy liczby mnogiej z ukośnikiem Normatywne
- ona/ich – Neutralne formy mnogie z zaimkiem „ona”
- ona/ich – Formy mnogie oparte na czeskiej liczbie mnogiej
- ony/ich – Formy mnogie rodzaju postpłciowego z zaimkiem „ony”
- onie/ich – Neologiczne formy mnogie z zaimkiem „onie”
Przykłady z tekstów kultury:
Formy męskoosobowe liczby mnogiej (oni/ich)
Nikołaj Repnin – Akt abdykacji Stanisława Augusta Poniatowskiego, 1795
- „My, Stanisław August, z Bożey Łaski Król Polski.”
- „ byliśmy także tego zdania, iż opuścić należy tron w okolicznościach, w których rozumieliśmy, że oddalenie Nasze przyłoży się do powiększenia szczęścia współziomków Naszych lub też przynajmniey umnieysza ich nieszczęścia.”
Eric Kripke – Pokolenie V (przekład: Maciej Dworzyński, nadzór merytoryczny: Zofia Jaworowska [wersja z napisami]) , 2023 ; Jordan Li są pierwszoplanową postacią serialu „Pokolenie V” (Gen V); są osobą bigenderową. W tej roli pojawia się dwoje aktorów: London Thor i Derek Luh. UWAGA! W cytatach zawarte są transfobiczne treści związane z traktowaniem Jordan przez inne postaci.
Eric Kripke – Pokolenie V (przekład: Tomasz Kutner, nadzór merytoryczny: Zofia Jaworowska [wersja z lektorem]) , 2023 ; Jordan Li są pierwszoplanową postacią serialu „Pokolenie V” (Gen V); są osobą bigenderową. W tej roli pojawia się dwoje aktorów: London Thor i Derek Luh. UWAGA! W cytatach zawarte są transfobiczne treści związane z traktowaniem Jordan przez inne postaci.
Bartosz Wierzbięta – Pingwiny z Madagaskaru, 2009
- „Rico, stara mordo, jeszcze będziecie rzygać jak pijany messerschmitt.”
- „Szeregowy, za chwilę zobaczycie coś, co za chwilę zobaczycie.”
Billions (sezon 2, odcinek 2; HBO Go) , 2017 ; po podaniu mnogich zaimków później w tłumaczeniu używane są formy liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego
- „Jestem Taylor. Mówi się o mnie "oni, ich, nimi."”
- „– Wypatrzyła to w gwiazdach?
– Nie ona. Oni.”
Degrassi: Nowy rocznik (sezon 4 odcinek 9, #Obsesja, tłumaczenie: Agata Miazek) , 2017
- „– Zmieniła imię?
– Zaimek. Na „oni/ich” zamiast „ona/jej”.
– Idiotyczne.
– I dlatego nie jesteś zaproszony.
– „Oni” to liczba mnoga. Yael to jedna osoba, prawda?
– Oni są szczęśliwi. Czy to, jak ich nazywamy ma znaczenie?”
- „– Zmieniła imię?
Sex Education (sezon 3, odcinek 2; tłumaczenie napisów: Monika Bartz) , 2021
- „– Znam ją. Wpadła na mnie ostatnio.
– Moje zaimki to oni/ich, ale luz. Jestem Cal.”
- „– Znam ją. Wpadła na mnie ostatnio.
Oliwia Bosomtwe – BOIKA to bielizna queer friendly zaprojektowana przez Kin. Wspiera LGBTQ i kobiety (w: „Noizz”) , 2019
- „Kin Lu jest osobą niebinarną i w związku z tym piszemy o niej posługując się formą odpowiednią dla trzeciej osoby liczby mnogiej. Kin projektują i są częścią społeczności queer. Jakiś czas temu wyprowadzili się z Polski i zamieszkali w Szwecji. Od lat zajmują się projektowaniem. Fani kolarstwa zapewne kojarzą Kin z poprzedniego projektu związanego z ubraniami i akcesoriami czyli Cheesy Supply.”
Katarzyna Czajka-Kominiarczuk – Zwierzęta pozaludzkie czyli o “Animal Manie” (blog Zwierz Popkulturowy) , 2020
- „Morrison pozwalają sobie na przeniesienie akcentów zupełnie poza świat super bohaterskich sporów ale zrobił to w taki sposób, że trafia tam gdzie miękkie. A jednocześnie – pozwalają zrozumieć ich decyzje, które towarzyszą każdej osobie piszącej.”
Kamil Giedrys – Kroniki z innego świata – recenzja komiksu Kłamstwo i jak to robimy (w: „anywhere.pl”) , 2020
- „Tommi Parrish w tych niełatwych dla odmienności czasach doskonale oddali sytuację osób LGBTQ, tworząc komiks przemawiający do czytelników za pomocą prostych, lecz równie rzetelnych i wiarygodnych środków.”
Joanna Wróżyńska – "Dziewczyna, kobieta, inna" Bernardine Evaristo jest jak chałka, w której historie kobiet łączą się i rozchodzą (Wysokie Obcasy) , 2021
- „Amma, Yazz, Dominique, Carole, niebinarni Morgan czy 93-letnia Hattie to tylko niektóre z bohaterek Evaristo. Każda jest inna, ma inne pochodzenie, status społeczny, inną wizję świata i ideały. Część z nich łączą rodzinne więzy, czasem przyjaźń i miłość (albo tylko seks), inne mijają się jedynie w foyer teatru połączone przypadkowym spotkaniem, nie mając pojęcia o wzajemnych relacjach czy odległych powiązaniach.”
Sergiusz Kurczuk – W nowym sezonie "Star Trek: Discovery" zadebiutują postacie niebinarne i transseksualne (w: „Antyradio”) , 2020
- „Del Barrio to osoba niebinarna posługująca się zaimkami w liczbie mnogiej, kończąca obecnie naukę w London Academy of Music and Dramatic Art. Ich dorobek ogranicza się na razie do ról teatralnych i udziału w kilku filmach krótkometrażowych, więc "Star Trek: Discovery" będzie szansą na zaistnienie w Hollywood.”
Dariusz Kuźma – Ciekawsza wersja nas samych (w: „Przekrój”) , 2020
- „W zeszłym roku, przy okazji premiery Johna Wicka 3, głośno było o tym, że jedną z ról zagrali Asia Kate Dillon, osoba niebinarna, która zdobywa coraz większą popularność. Myślisz, że kultura celebrycka jest w stanie przyspieszyć przemiany społeczne?”
mk – Kontrowersje wokół tłumaczenia dzieł Gorman na holenderski. "Jesteśmy zszokowani wrzawą, jaką wywołała nasza osoba" („Wysokie Obcasy”) , 2021
- „Protest szybko rozszerzył się na media społecznościowe. Wkrótce Rijneveld wydali oświadczenie, że wycofują się ze współpracy przy tłumaczeniu.
"Jesteśmy zszokowanani skalą emocji, jakie wywołała nasza osoba, ale rozumiem ludzi, którzy poczuli się zranieni wyborem wydawnictwa - napisali. - Z wielką radością i zapałem podjęliśmy się wyzwania, jakim jest tłumaczenie dzieł Gorman, uznaliśmy, że najważniejsze będzie zachowanie siły, tonu i stylu jej dzieł. Jednak zdaję sobie sprawę, że jesteśmy uprzywilejowani. Chcielibyśmy, aby jej dzieła trafiały do jak największej liczby czytelników i otwartych serc" - wyjaśnili.”
- „Protest szybko rozszerzył się na media społecznościowe. Wkrótce Rijneveld wydali oświadczenie, że wycofują się ze współpracy przy tłumaczeniu.
Ginny N. – Niebinarność Cudo Tyłeczek a sprawa krasnoludzka (Whosome) , 2021
- „Sami, jakkolwiek lubimy sporą część tych nieludzkich postaci, bardzo chcielibyśmy widzieć też postaci, które są niebinarne i są ludźmi. Na marginesie, dlatego tak bardzo uwielbiamy to, że w Star Trek: Discovery pojawiła się właśnie taka postać – nastoletnich Adiry z całym queerowym wątkiem found family. ”
Paweł Sekmistrz – Coming out Demi Lovato. Jest osobą niebinarną (wtv.pl) ,
- „Jeszcze do niedawna, Lovato rozpoznawano jako osobę o płci żeńskiej, tworzącą teksty i piosenki, chętnie słuchane przez młodzież i gwiazdę produkcji Disneya.”
- „Z szacunku do tożsamości płciowej, postanowiliśmy korzystać z zaimków "they/oni", jak życzą sobie Demi. Dziś, jak twierdzą, nie chcą już dłużej ukrywać tego, kim naprawdę są. W mediach społecznościowych przedstawiono nagrania oraz wpisy, w których można zobaczyć wytłumaczenie o podjęciu niełatwej decyzji.”
Redakcja Queer.pl – Dziś Dzień Osób Niebinarnych! Przypominamy coming outy z minionego roku i znane niebinarne osoby, 2021
- „Po ujawnieniu się najpierw jako osoba queer, a następnie panseksualna, Demi Lovato zdecydowali się na kolejny coming out. Ujawnili się jako osoba niebinarna i zadeklarowali, że używają zaimków they/them.”
Weronika Paliczka – Niebinarny nastolatek pobity w szkole. Wstrząsające szczegóły zbrodni (Vibez.pl) , 2024 ; Trigger warning: transfobiczna przemoc
Wojciech Szot – „Gdy jakieś kłiry to przeczytają, pomyślą, że to też o nich”. Polska literatura niebinarna (Wyborcza.pl) , 2023
- „„Nigdy nie będziesz szło samo” reklamowane jest hasłem „pierwsza polska powieść napisana przez osobę niebinarną”. Czym są neutratywy i osobatywy oraz o czym piszą młode osoby autorskie?”
- „Anouk Herman to urodzone w 1998 roku absolwento Uniwersytetu Śląskiego, jak samo o sobie pisze: „kłir i anarchol”. ”
- „Zadebiutowało w 2022 roku tomem poetyckim „right into pod tramwaj”. Zanim jednak doszło do publikacji, Herman wygrało czwartą edycję konkursu literackiego „Nowy Dokument Tekstowy”, organizowanego przez Instytut Literatury. ”
- „Na stronie Słownika poznać można także iksatywy – „chciałxbyś”, „przyszłxś” czy formy nazwane „osobatywami”, gdy zamiast pisać „dziennikarze i dziennikarki”, decydujemy się napisać „osoby dziennikarskie”. Czy „ktosio” za dwadzieścia lat będzie używało tych form? ”
- „Osoba autorska, która używa szerokiego wachlarza zaimków on/ona/ono/onx/jego/jej/jex, zauważa w jednym z wywiadów, że niezwykle ważny dla niego było opowiedzenie o społecznej presji na spójność tożsamości: – Musisz mieć swoją nazwę, imię, nazwisko, zawód, kierunek rozwoju, cele, wszystko, co potem jest wymagane w CV – mówiło poeto.”
- „Alin Szewczyk, którzy zin zilustrowali, to osoba niebinarna określająca się jako „bazgracze, pedalę”.”
Demi Lovato ogłasza, że jest osobą niebinarną. "To efekt pracy i autorefleksji" (ofeminin) , 2021
- „"Spędziliśmy większość życia dorastając na oczach was wszystkich... widzieliście to, co dobre, złe i wszystko pomiędzy. Nasze życie było nie tylko podróżą dla nas samych - żyliśmy po drugiej stronie kamery".”
Rozpoczynamy rok z mocnymi ogłoszeniami – Nicola Cruz i Dorian Electra zagrają w Polsce (More) , 2019
- „Drugim dzisiejszym ogłoszeniem, które podniosło nam znacznie tętno jest zapowiedź przyjazdu do Warszawy Doriana Electry. Electra określają siebie jako „gender fluid” i nie utożsamiają się z żadną płci – ani męską, ani żeńską, a w zamian używają czasowników w mnogiej formie „oni”. Ci queerowi, niezwykle barwni i odważni artyści nagrali w ubiegłym roku znakomity debiutancki album Flamboyant, na którym znajdziemy muzyczkę rodem z wytwórni PC Music – przebojową, ekstrawagancką i przesłodzoną. To właśnie tę płytę będą promować w stołecznej Hydrozagadce. ”
Becky Chambers – Psalm dla zbudowanych w dziczy (Przekład: Anna Krochmal, Robert Kędzierski) , 2024
- „– Witajcie, siostracie Dex – powiedział.”
- „Tego dnia jako ostatni zjawili się pań Weaver, jedni z radnych Atramentowego Ciernia.
– Dziękujemy, ale nie chcemy herbaty – powiedzieli, zbliżając się do stołu. – Przynosimy zaproszenie na kolację dziś wieczorem, we wspólnym domu.
[...]
– Co to za okazja?
– Wy – odparli po prostu pań Weaver.” - „Dex, wciąż nadzy i ociekający wodą, powoli uświadomili sobie, że robot chce im uścisnąć rękę.
Dex nie mieli na to najmniejszej ochoty.
Robot cofnął się.
– Ojej! Czy zrobiłom coś nie tak? Jesteście pierwszym człowiekiem, jakiego spotykam.” - „Dex zmarszczyli brwi, otworzyli usta, a w końcu pokręcili głową.
– Czym… czym jesteś? Co to ma być? Skąd się tu wzięłoś?
Robot znów wyglądało na zdezorientowane.” - „– W porządku. Mszaczek. My jesteśmy Dex. Czy masz jakąś płeć?
– Nie.
– My też nie. – Dex rozejrzeli się po obozowisku, ”
Karolina Fedyk – Skrzydła, 2019
- „Eliri nalali sobie kawy. Ostrożnie podnieśli okutą srebrem szklankę, wdychając aromat napoju.
– Nie musicie się nas bać – powiedzieli bezradnie, wiedząc, że nic to nie zmieni. – Wczorajsze święto było bardzo piękne – dorzucili.”
- „Eliri nalali sobie kawy. Ostrożnie podnieśli okutą srebrem szklankę, wdychając aromat napoju.
Ginny Nawrocka – biogram autorski w antologii Tęczowe i fantastyczne, 2020
- „Autorzy i eseiści publikujący m.in. na łamach portalu Gallifrey.pl, a o swoim pisaniu mówiący na Twitterze (ripplesofcosmos). Tworzą światy łączące fantastykę naukową z magią. Są osobą niebinarną, aromantyczną i aseksualną, a ich zaimki to „wy/oni”.”
Weronika Mamuna – Obca, która była (w: „Tęczowe i fantastyczne”) , 2020
- „I kiedy już wydawało się, że wszystko stracone, kiedy jej myśli zaczęły kierować się ku najstraszliwszym, najbardziej rozpaczliwym czynom, jej przyjaciel – młodzi, ale niezwykle utalentowani czarodziej – zaprowadzili ją przed magiczne drzwi.”
Ginny Nawrocka – O odzyskiwaniu A, 2020
- „W kultowym już wiedźminie mamy biseksualną Ciri i niebinarnych Neratina Cekę. (...) Niebinarność Neratina sprowadza się do androgynicznej urody i kilku pogardliwych uwag o tym, że trudno określić, czy to mężczyzna czy kobieta.”
- „Nie jesteśmy smokiem, żeby zbierać skarby, ale jeśli chodzi o queer, jesteśmy potrójnie literą A. Jedną z tych mniej znanych właśnie, do niedawna powszechnie niepoprawnie odczytywanych jako „ally” – osoba wspierająca osoby queerowe, ale cispłciowa i jednocześnie heteroseksualna, a więc nie należąca do żadnej mniejszości płciowej czy seksualnej. Nam jednak nie brakuje narracji o postaciach, które po prostu nie mają problemu z tym, że ktoś inny jest postacią queerową, nawet jeśli miło jest takie historie widzieć. Brak nam narracji o osobach aromantycznych, aseksualnych i agenderowych (czy, w tym ostatnim wypadku, szerzej: niebinarnych), bo ich niewidoczność jest szczególnie trudna do zwalczenia – i w życiu, i w fantastycznej fikcji.”
Agnieszka Żak – Dorastanie w czasach cyborgizacji (w: „Tęczowe i fantastyczne”) , 2020
- „– Au, to nasz ostatni dzień razem, skupcie się!
– Przepraszamy... Bo Laghari w wywiadzie powiedziała...
– Oddaliście już tę pracę! Widzisz, Alec? Jeśli zostawimy ich samych, całe wakacje będą słuchać o polityce! To jeszcze nudniejsze! Musimy pójść się jeszcze razem zabawić, zanim zaczną się te wakacje udręki.
– Myślałem, że wrócę do domu i...
– Oszalałeś? Idziemy tańczyć!
Alec spojrzał na Au, którzy tylko wzruszyli z rozbawieniem ramionami.”
- „– Au, to nasz ostatni dzień razem, skupcie się!
O co chodzi w tej stronie?
Polska gramatyka jest skomplikowana i silnie zgenderyzowana. Nie oznacza to jednak, że niemożliwe jest używanie innych form niż „on” i „ona”.
Udostępniamy tutaj linki do przykładów użycia (w prostych zdaniach oraz w tekstach kultury: literaturze, prasie, filmach, serialach, muzyce) zaimków i innych form płciowych – nie tylko normatywnych „on” i „ona”, lecz także form niebinarnych, takich jak rodzaj neutralny czy postpłciowy.
Dlaczego należy je respektować? Bo zwracanie się do kogoś tak, jak sobie życzy, jest podstawą relacji społecznych. Nie powiesz do Ani „Franku”, nie powiesz „na ty” do osoby, z którą jesteś „na pan”, itp. A są osoby, które nie chcą, by im mówić „on” ani „ona”. Czy to uszanujesz, świadczy wyłącznie o Tobie.
Warto wrzucić link do swoich zaimków na swoje profile na portalach społecznościowych – nawet jeśli jesteś cis (= nie trans) i używasz „on” lub „ona”. – ponieważ dzięki temu pokazujesz wsparcie dla społeczności trans i normalizujesz podawanie zaimków przez osoby, których zaimki nie są oczywiste (więcej powodów tutaj).
Formy neutralne płciowo – jak np. „moi drodzy/drogie”, „drogie osoby”, „wszys* chętn*”, „jesteś wspaniałx”, itp. – są też przydatne, gdy zwracasz się do grupy ludzi lub do osoby, której płci nie znasz.
Już teraz w codziennej polszczyźnie używamy wielu form neutralnych płciowo: „moje kochanie zrobiło mi niespodziankę”, „proszę przyjść do szkoły z rodzicem”, „w urzędzie powiedziano mi, że...”, „dzwonili z gazowni”, „będę robić”, itp. Tutaj idziemy po prostu o krok dalej.