Moje zaimki to:
unikanie
Zmiana podmiotu zdania
Normatywne
- usłyszałam dzwonek telefonu → zadzwonił telefon
- przestraszyłem się nagłego hałasu → jakiś nagły hałas mnie przestraszył
Użycie czasowników niewłaściwych
Normatywne
- powinieneś skoczyć do sklepu → trzeba by skoczyć do sklepu
- widziałem fajerwerki → widać było fajerwerki
Strona bierna
Normatywne
- zgubił telefon → telefon został zgubiony
- znalazłam telefon → telefon został znaleziony
Forma bezosobowa
Normatywne
- pani w urzędzie powiedziała mi → w urzędzie powiedziano mi
- znalazłam telefon → znaleziono telefon
- jak jesteś zalogowany, to możesz edytować wpisy → jak się jest zalogowanym, można edytować wpisy
- slyszałam dziwne odgłosy → było słychać dziwne odgłosy
Bezosobowe użycie 3. os. mnogiej
Normatywne
- pani w urzędzie powiedziała mi → w urzędzie powiedzieli mi
Podmiot logiczny w celowniku
Normatywne
- przypomniałem sobie → przypomniało mi się
- zmarzłam → zrobiło mi się zimno
- zrobiłem → udało mi się zrobić
- nigdy nie myślałam o tym w ten sposób → nigdy nie zdarzało mi się myśleć o tym w ten sposób
Bezokolicznikowy czas przyszły
Normatywne
- będę robiła → będę robić
- będę jadł → będę jeść
Czas teraźniejszy i przyszły zamiast przeszłego
Normatywne
- gdy robiłem wczoraj obiad, skaleczyłem się nożem → robię wczoraj obiad i jak się nie skaleczę
Imiesłowy
- usiadłem na kanapie → usiadłszy na kanapie
- wypiłam herbatę → wypiwszy herbatę
- posprzątałem mieszkanie → mieszkanie posprzątane
Unikanie trybu przypuszczającego
Normatywne
- czy mógłbyś mi pomóc? → czy możesz mi pomóc?
- może bym tak pojechała na wakacje? → może pojadę na wakacje?
Osobatywy i inne normatywne neutralne rzeczowniki
Normatywne
- zarządca → osoba zarządzająca
- kandydaci i kandydatki → osoby kandydujące
- proszę przyjść do szkoły z mamą lub tatą → proszę przyjść do szkoły z opiekunem
- mama i tata Ani są bardzo mili → rodzice Ani są bardzo mili
- dziennikarze oko.press → redakcja oko.press
- fani Mariny → fandom Mariny
Skrócone zaimki
Choć historycznie formy te są męskie, to współcześnie są na tyle rzadko używanie, że warto próbować je reinterpretować.
- to dla niego → to dlań
- mieszkam u niej → mieszkam uń
Skrócone zaimki + strona bierna
Choć historycznie formy te są męskie, to współcześnie są na tyle rzadko używanie, że warto próbować je reinterpretować.
- zrobiła → było przezeń zrobione
Staropolska, rzeczownikowa odmiana przymiotników
Choć historycznie formy te są męskie, to współcześnie są na tyle rzadko używanie, że warto próbować je reinterpretować.
- jestem szczęśliwa! → jestem szczęśliw!
- czemu jesteś taki zmartwiony? → czemu jesteś tak zmartwion?
Wyrzutnia / elipsa
Normatywne
- coś bym dziś porobiło → coś bym dziś
Sprytne użycie przeczenia
Normatywne
- byłam poza domem → nie było mnie w domu
Skróty
Normatywne
- Katarzyna Nowak → K. Nowak
- Szanowny Pan Białek → Sz. P. Białek
- Towarzyszka Q → Tow. Q
Liczebniki zbiorowe
Normatywne
- dziesięciu pracowników → dziesięcioro pracujących
Ujęcie innymi słowami
Normatywne
- psa się cieszy że wróciłom → psa się cieszy, że jestem z powrotem w domu
- nie chodź samemu → nie chodź samotnie
- nigdy nie będziesz szło samo → nigdy nie będziesz iść samotnie
O co chodzi w tej stronie?
Polska gramatyka jest skomplikowana i silnie zgenderyzowana. Nie oznacza to jednak, że niemożliwe jest używanie innych form niż „on” i „ona”.
Udostępniamy tutaj linki do przykładów użycia (w prostych zdaniach oraz w tekstach kultury: literaturze, prasie, filmach, serialach, muzyce) zaimków i innych form płciowych – nie tylko normatywnych „on” i „ona”, lecz także form niebinarnych, takich jak rodzaj neutralny czy postpłciowy.
Dlaczego należy je respektować? Bo zwracanie się do kogoś tak, jak sobie życzy, jest podstawą relacji społecznych. Nie powiesz do Ani „Franku”, nie powiesz „na ty” do osoby, z którą jesteś „na pan”, itp. A są osoby, które nie chcą, by im mówić „on” ani „ona”. Czy to uszanujesz, świadczy wyłącznie o Tobie.
Warto wrzucić link do swoich zaimków na swoje profile na portalach społecznościowych – nawet jeśli jesteś cis (= nie trans) i używasz „on” lub „ona”. – ponieważ dzięki temu pokazujesz wsparcie dla społeczności trans i normalizujesz podawanie zaimków przez osoby, których zaimki nie są oczywiste (więcej powodów tutaj).
Formy neutralne płciowo – jak np. „moi drodzy/drogie”, „drogie osoby”, „wszys* chętn*”, „jesteś wspaniałx”, itp. – są też przydatne, gdy zwracasz się do grupy ludzi lub do osoby, której płci nie znasz.
Już teraz w codziennej polszczyźnie używamy wielu form neutralnych płciowo: „moje kochanie zrobiło mi niespodziankę”, „proszę przyjść do szkoły z rodzicem”, „w urzędzie powiedziano mi, że...”, „dzwonili z gazowni”, „będę robić”, itp. Tutaj idziemy po prostu o krok dalej.