Moje zaimki to:
on/jego
(Rodzaj męski)
Przykłady użycia w zdaniu:
- Myślę, że on jest bardzo miły, przyjacielski i urzekający.
- Tęsknię za jego śmiechem.
- Chciałbym go posłuchać.
- Chciałbym posłuchać właśnie jego.
- Napiszę do niego później.
- Powiedziałem mu, że go lubię.
- Powiedziałem to właśnie jemu.
- To wszystko dzięki niemu.
- Spotkałem go wczoraj.
- Spotkałem właśnie jego.
- Wycelowałem w niego palcem.
- Poszedłem z nim do szkoły.
- Rozmawialiśmy o nim ostatnio.
- Chciałbyś pójść do kina?
- Czy będziesz grał z nami?
- Kiedy będziesz mógł się z nami spotkać?
- Gdy byłem w domu, zacząłem gotować.
- Dostałem wyniki egzaminu i jestem z nich zadowolony.
- Każdy z nich chciał czego innego.
- To miło, że nas pan odwiedza.
- Czy będzie pan kontynuować subskrypcję?
Odmiana:
| Mianownik | Dopełniacz | Celownik | Biernik | Narzędnik | Miejscownik |
|---|---|---|---|---|---|
| on | go / jego / niego | mu / jemu / niemu | go / jego / niego | nim | nim |
Skąd w polszczyźnie tyle różnych form zaimków? Zapraszamy do lektury artykułu: Co warto wiedzieć o używaniu (i tworzeniu) zaimków?
| 1 os. | 2 os. | 3 os. | Przymiotniki |
|---|---|---|---|
| –em | –eś | – | –y |
Formy binarne
Wiele osób niebinarnych, ze względu na ograniczenia polszczyzny lub po prostu dlatego, że tak im bardziej pasuje, decyduje się zwyczajnie używać form „on” lub „ona” – czy to zgodnie z ich płcią przypisaną przy urodzeniu, czy przeciwnie. Nie ujmuje to im niebinarności! Zaimki ≠ płeć.- ona/jej – Rodzaj żeński Normatywne
- on/jego – Rodzaj męski Normatywne
Przykłady z tekstów kultury:
Rodzaj męski (on/jego)
Agata Szczerbak, Aleksandra Żelazińska – Niebinarni: kim są, jak żyją. Tekst, którego nie zrozumie Jarosław Kaczyński (Polityka), 2022
- „U Sybila (rocznik 1990) wyglądało to tak: płeć przypisana przy urodzeniu – żeńska. WIele lat czuł, że nie jest dziewczyną, ale powinien spróbować nią być, żeby dopasować się do świata i jego zasad. Przebierał się za kobietę, gdy wychodził z domu […] – Dużo zmieniło się, kiedy poznałem osobę niebinarną, a potem zaczęliśmy być razem.”
- „Lu Olszewski (rocznik 1979) […] dorastała w latach 80. i 90. Termin „niebinarność” jeszcze nawet wtedy nie istniał. Zawsze czuła, że coś jest z nią nie tak. Stale towarzyszyło jej przekonanie, że nie pasuje. – Pierwsza myśl, że nie jestem facetem, naszła mnie, gdy miałam 17 lat. Jednej nocy, leżąc w łóżku w internacie, nie mogąc zasnąć, borykając się z myślami, sama siebie pytałam o to, czy może jednak jestem dziewczyną. I odpowiadałam sobie, że nie jestem. Wracałam więc do myśli, że jestem w takim razie facetem. Będę żyła po faceciemu.”
- „Lu Gaszyński (rocznik 1999) mógłby z kolei opowiedzieć wiele anegdot o tym, jak policja traktuje transpłciowe dzieciaki. Jest aktywistą, kiedyś działał w kolektywie Stop Bzdurom […]. W wieku 17 lat podjął pierwszą próbę samobójczą. Potem jeszcze kilka razy trafiał do szpitala, bo wiedział już, że jak są myśli i plany, to trzeba dzwonić po pogotowie.”
Dominika Konopielko – Wera Makowskx – niebinarne reżysero, twórco „sweet & romantic” w TR Warszawa (Poptown.eu), 2023
- „Jak zrozumieć niebinarną perspektywę? Czy teatr może to ułatwić? Czy osoby cispłciowe są w stanie opowiedzieć o tych tożsamościach? Tu pojawia się Wera Makowskx – niebinarne reżysero, twórco „sweet & romantic” w TR Warszawa, nowe nazwisko polskiego teatru, na które warto zwrócić uwagę.”
- „— Na pierwszym roku studiów zostałam zapytana, czemu postać, która miała być moim sobowtórem w tworzonej przeze mnie scencę, jest płci męskiej. Wtedy nie potrafiłam odpowiedzieć na to pytanie, po prostu tak mi pasowało, to było organiczne. — tłumaczy Makowskx. Od tej pory wątek tożsamości powracał w jej pracach na egzaminy i tekstach, często silnie związany z relacją z matką.”
- „To opowieść o Ari, który nie wpisuje się w społeczne ramy, zaczyna więc przyjmować nielegalnie testosteron. ”
- „Inspiracją dla projektu są książki osób autorskich, które analizując własne ciało i doświadczenie queerowości układają własne teorie na temat otaczającego świata – „Testo ćpun” Preciado, „Argonauci” Maggie Nelson, „Przedziwna sztuka porażki” Jacka Halberstrama. ”
- „Osoby twórcze „sweet & romantic” przedstawią więc widowni trójkąt tematyczny. ”
Robin Marantz Henig – Dwie płcie to za mało (w: „National Geographic”), 2020
- „Najpierw uznał się za butch lesbian – lesbijkę przejawiającą stereotypowo męskie cechy, później – osobę genderfluid, aż w końcu zdecydował się na określenie „niebinarny transchłopak”. Brzmi to trochę jak oksymoron. Czy „niebinarny” i „chłopak” się nie wykluczają? Ale taka kombinacja wydaje się Charliemu najbardziej odpowiednia. Kilka miesięcy po naszej rozmowie wybierał się na studia i miał zamiar zacząć przyjmować testosteron.”
Jakub Wojtaszczyk – Zawisnąć między płciami (Replika), 2021
- „[Jakub Wojtaszczyk] Co jest takiego na zewnątrz, że napawa cię przerażeniem?
[Sorry Elvis] Czuję się zastraszony, na każdym kroku fatshamingowany i wytykany palcem za to, jak wyglądam. Mam wrażenie, że słyszę wyzwiska. Czasami wystarczy oceniający wzrok. Zdarzyło mi się ze łzami w oczach zawrócić w połowie drogi, bo byłem przekonany, że wszyscy dookoła myślą o mnie złe rzeczy.” - „Namawiałem rodziców na kupienie krawata. Pamiętam ulgę, którą czułem, kiedy ciotka mówiła na mnie Sylwek albo Sylwester.”
- „Nie umiałem odnaleźć się wśród dziewczyn. Najbardziej ten problem wychodził na wuefie. W damskiej szatni płakałem ze strachu. Chodziłem przebierać się do toalety.”
- „[Jakub Wojtaszczyk] Co jest takiego na zewnątrz, że napawa cię przerażeniem?
Jakub Wojtaszczyk – Leszek jest niebinarnym tatą. „Nasz syn nie ma uprzedzeń i narzuconych ram” (Noizz.pl), 2022
- „Skoro urodziłem się z penisem, a wszyscy wokół z penisami byli chłopakami, zatem też musiałem być jednym z nich. Wszystko zmieniło się, gdy poznałem słowo „niebinarność” i jego znaczenie — mówi Leszek.”
- „— Nie mam problemu ze słowem „tata”. Być może, gdyby moja podróż z niebinarnością rozpoczęła się wcześniej, byłoby inaczej. Jednak od początku życia Julka jestem jego tatą i to mi odpowiada — Leszek kilka lat temu zdefiniował się jako osoba niebinarna.”
Niko Graczyk – Mam na imię Iris i jestem niebinarnæ. Nie mów do mnie „proszę pani” (Noizz.pl), 2022
- „Odkąd tylko pamiętam, nie wpasowywałæ się w cisnormatywne ramy społeczne.”
- „Iris opowiedziałæ nam, że od początku życia próbowano jæ wtłoczyć w binarne ramy, mimo że to do niæ nie pasowało i widzieli to nawet jæ bliscy”
- „Od zawsze komponowałæ swoje stroje tak, żeby nie przypominały utrwalonych schematów – łączyłæ wielkie bluzy i jeansy z koronkami, używałæ kolczyków jako broszek. Używałæ też prototypów binderów. ”
- „Gdy poczułem się w końcu pewniej, to opisałem mamie moje odczuwanie płci. Wytłumaczyłæ też skąd pomysł na imię i opisałem swoją niebinarność oraz jej spektrum. ”
Niko Graczyk – „Babcia lubiła ubierać mnie w sukienki, czesać, malować. To była tortura” (Noizz.pl), 2022
- „Z terminem niebinarności zetknąłem się po raz pierwszy dwa lata temu. To była informacja w poście Sexedu w mediach społecznościowych. Kiedy dowiedziałem się, czym jest niebinarność, to było od razu jak grom z jasnego nieba. Przeczytałem coś, co opisywało to, jak odczuwam swoją płciowość. W końcu mogłem to nazwać i była to ogromna ulga. ”
- „Musiałem w miejscu pracy i w szkole językowej, do której chodzę, powiedzieć, że używam innego imienia niż w dokumentach. Na początku się tym bardzo stresowałem, ale spotkało się to ze zrozumieniem i akceptacją, co było dla mnie wielką ulgą. ”
Ada Petriczko – Genderqueer: Nie ona. Nie on. Osoba (w: „Wysokie Obcasy”), 2015
- „– Wiara w płeć jest spełnianiem cudzych oczekiwań. Czym innym jest gra w płeć, uprawiam ją – mówi Robert, 35-letni pisarz z Warszawy. – Nie jestem mężczyzną, chociaż lubię swoje ciało i płynące z faktu jego posiadania korzyści. Nie jestem kobietą, chociaż gdybym miał wskazać najbardziej satysfakcjonujące mnie miejsce, byłoby ono w świecie kobiet. Nie jestem gejem, bo chociaż seksualnie pociągają mnie mężczyźni, zakochuję się w kobietach. Gej to kostium, taki sam konstrukt społeczno-kulturowy jak mężczyzna i kobieta. Nigdy nie miałem płci, ta jest nomadą.”
Wiktorze Marcowe – Bez wzajemnej opieki wszystkie zginiemy (gazeta manifowa Inicjatywy 8 Marca), 2021
- „Jestem osobą niebinarną, używam męskich końcówek, ale mam macicę i też mogę zajść w ciążę.”
- „Jakbym miał się ścierać bezpośrednio z policją czy siedzieć w areszcie, to bym chyba się potem przekręcił. I moje osoby partnerskie, mimo przygotowania na taką sytuację, razem ze mną. ”
- „O. powiedziało, że mu znikam, i muszę trochę przystopować. M. był we wszystkim ze mną. ”
- „Opiekuje się mną, bo tradycyjne instytucje opieki zawiodły - nie ma rodziny i nie ma państwa dla takich jak my, queerów, transek, płodobójczyń.”
Anot Głowacki – [Niezatytułowane opowiadanie] (Zin "Poczytałosie"), 2022
- „Jako obyczajowy kryminalista mam za to poetycki brud.”
- „Nic jednak nie poradzę na to, że czyste płótno mojego dziecięcego umysłu wypełniało się koślawymi kleksami końcówki fleksyjnej -em. Bo ja się bawiłem, nie bawiłam, i nigdy przez całe swoje świadome życie nie użyłem formy żeńskiej, gdy jestem sam na sam, nie sam kontra ludzie, bo ludzi się boję. Może stąd moja alienacja – za przyjaciela wystarczała mi ta obca osoba w lustrze, w której rysach nigdy nie zobaczyłem swojego odbicia.”
Bartek Biedrzycki – Confirmatio Vir Llamki, albo o wizycie Nieziemca Macka Simma na Starej Ziemi (w: „Dzieje się”), 2018
- „Usiedli. Vir wskoczyło na łóżko i zainstalowało się tam po turecku, Simm przysiadł na obrotowym krześle przy biurku.
– Jak dorosnę, to chcę polecieć na Marsa.
– Przecież już byłoś u mnie dwa razy.
– Ale ja chcę na stałe”
- „Usiedli. Vir wskoczyło na łóżko i zainstalowało się tam po turecku, Simm przysiadł na obrotowym krześle przy biurku.
Jacek Dukaj – Perfekcyjna niedoskonałość, 2003
- „– Do Creytona powinniśmy dotrzeć w ciągu trzydziestu ośmiu k-godzin. Nawet zważywszy na utratę krwi pana i stahs McPherson–
– Chciałuś powiedzieć – przerwał nu Zamoyski – powinniśmy byli tam dotrzeć. Samu twierdzisz, że po odcięciu od Plateau nie wiesz nawet, w którą stronę lecimy. Swoją drogą, zastanawiam się, jak to możliwe. Przecież chyba pamiętasz, gdzie celowałuś.” - „– To było wyzwanie na pojedynek – stwierdziła manifestacja Słowińskienu i kopnęła upuszczoną muszlę aż pod palmy. Stłukła sobie przy tym stopę i teraz podskakiwała na jednej nodze, wściekła – taki na poły komiczny behawior manifestowału Adamowi i Cesarzowi.”
- „Jeszcze nie do końca świadomy otoczenia, zareagował w sposób stosowny dla ciążenia Farstone (lub Pałacu) – i w efekcie odbił się od bocznej ściany. Zamrugał, nie wierząc własnym oczom. Z odległości dwóch cali szczerzyłu się bowiem z niej, wielku jak posąg Stalina, Patrick Gheorg McPherson.
W odruchu już niemal paniki odepchnął się Zamoyski wstecz, ku fotelowi. Nie mógł oderwać wzroku od ekranu z uspokajająco uśmiechniętum Patrickum – najpierw więc fotel wymacał, fotel i ciało na nim.” - „Głupi! Znajdujesz się w jenu wnętrzu, onu czyta twoje nastroje, pragnienia, instynkty, myśli nieomal – z napięcia mięśni, drżenia strun głosowych, temperatury naskórka, rytmu oddechu, łopotu serca, szumu krwi w żyłach i tkankach. Skąd niby wiedziału wówczas, że szukasz urynału? Nic wu nie umknie. Pozostajecie całkowicie w jenu władzy. Nie jesteś w stanie przekazać Angelice ni słowa tak, by onu o nim nie wiedziału.”
- „– Do Creytona powinniśmy dotrzeć w ciągu trzydziestu ośmiu k-godzin. Nawet zważywszy na utratę krwi pana i stahs McPherson–
Marta Kisiel – Siła niższa, 2016
- „– Ja co prawda słabo znam gościa - odparł po kilku chwilach - ale tak sobie myślę, że on to nie lubi nikogo.
– Nawet swojego człowieka? Przecież jest aniołem stróżem. Ja swoich zawsze lubiłom. Jak miałobym im stróżować bez lubienia?”
- „– Ja co prawda słabo znam gościa - odparł po kilku chwilach - ale tak sobie myślę, że on to nie lubi nikogo.
Ursula K. Le Guin – Lewa ręka ciemności (tłum. Lech Jęczmyk), 1987; postacie niebinarne używające form męskich
- „Był tak kobiecy w wyglądzie i zachowaniu, że kiedyś spytałem go, ile ma dzieci, tak jakbym pytał matkę. Spochmurniał. Okazało się, że nie urodził ani jednego, za to spłodził sporo. Był to jeden z tych małych wstrząsów, jakich doznawałem na każdym kroku. Szok kulturowy był niczym w porównaniu z szokiem biologicznym, którego doznawałem jako osobnik płci męskiej wśród istot ludzkich, będących przez pięć szóstych czasu hermafrodytycznymi eunuchami.”
- „Byliśmy kemmeringami przez siedem lat i mieliśmy dwoje dzieci. Jako dzieci jego łona nosiły jego imię Foreth rem ir Osboth i chowały się w ognisku jego klanu. Przed trzema laty poszedł do stanicy Orgny i teraz nosił złoty łańcuch celibanta. Nie widzieliśmy się przez te trzy lata, a jednak, kiedy zobaczyłem jego twarz w cieniu pod kamiennym łukiem, poczułem przypływ naszej dawnej miłości, jakbyśmy rozstali się zaledwie wczoraj, i doceniłem jego wierność, która sprawiła, że gotów był podzielić mój upadek. Czując znów na sobie te daremne więzy rozgniewałem się, bo miłość Asze zawsze zmuszała mnie do działania wbrew moim chęciom.”
Ginny Nawrocka – Cierpki zapach kosmosu (w: „Tęczowe i fantastyczne”), 2020; oprócz tego także postaci niebinarne używające męskich i żeńskich form
- „Ja, Gosia, Ewa i Jacek. Gosia była najmłodsza... Jest najmłodsza. Jacek jest z tego samego roku, co ja, ale onu urodziłu się na początku, a ja pod koniec. A Ewa jest pięć lat starszy ode mnie.”
Olga Tokarczuk – "Transfugium" (ze zbioru "Opowiadania Bizarne"), 2019
- „"Profesor Choi, który prowadził jej siostrę i odpowiadał za cały proces transfugacji, był androgyniczny, smukły i wyprostowany. (...) Pomyślała, że może Choi to kobieta-holograficzna plakietka na rękawie z napisem dr Choi nie pomagała w określeniu płci. (...) O Choi powinno się chyba powiedzieć "ono", ale w języku, który był jej najbliższy i w którym mówiono w domu, brzmiałoby to dziwacznie, neutrum od wieków było zarezerwowane nie dla człowieka, lecz raczej dla istoty nie-ludzkiej, jakby człowieczeństwo musiało dać się ukrzyżować za biegunowość płci."”