Moje zaimki to:
ono/jej
(Rodzaj neutralny z formami żeńskimi zamiast męskich)
Przykłady użycia w zdaniu:
- Myślę, że ono jest bardzo miłe, przyjacielskie i urzekające.
- Tęsknię za jej śmiechem.
- Chciałobym jej posłuchać.
- Chciałobym posłuchać właśnie jej.
- Napiszę do niej później.
- Powiedziałom jej, że je lubię.
- Powiedziałom to właśnie jej.
- To wszystko dzięki niej.
- Spotkałom je wczoraj.
- Spotkałom właśnie je.
- Wycelowałom w nie palcem.
- Poszłom z nią do szkoły.
- Rozmawialiśmy o niej ostatnio.
- Chciałobyś pójść do kina?
- Czy będziesz grało z nami?
- Kiedy będziesz mogło się z nami spotkać?
- Gdy byłom w domu, zaczęłom gotować.
- Dostałom wyniki egzaminu i jestem z nich zadowolone.
- Każde z nich chciało czego innego.
- To miło, że nas państwo odwiedza.
- Czy będzie państwo kontynuować subskrypcję?
Odmiana:
| Mianownik | Dopełniacz | Celownik | Biernik | Narzędnik | Miejscownik |
|---|---|---|---|---|---|
| ono | jej / jej / niej | jej / jej / niej | je / je / nie | nią | niej |
Skąd w polszczyźnie tyle różnych form zaimków? Zapraszamy do lektury artykułu: Co warto wiedzieć o używaniu (i tworzeniu) zaimków?
| 1 os. | 2 os. | 3 os. | Przymiotniki |
|---|---|---|---|
| –om | –oś | –o | –e |
Formy neutralne
Ze względu na użycie już istniejącego w polszczyźnie rodzaju neutralnego jest to jedna z najczęściej używanych oraz łatwych do zrozumienia opcji. Formy takie jak „zrobiłom” czy „poszłoś”, choć poprawne gramatycznie, dopiero od niedawna są szerzej używane, i dla wielu brzmią infantylnie, dehumanizująco (póki nie zostaną znormalizowane). W odmianie wiele form neutralnych jest tożsamych z męskimi, dlatego niektóre osoby wolą używać zmodyfikowanych wariantów wykorzystujących inne zaimki przy zachowaniu neutralnej koniugacji czasowników.
- ono/jego – Rodzaj neutralny Normatywne
- ono/jej – Rodzaj neutralny z formami żeńskimi zamiast męskich
- ono/jejgo – Rodzaj neutralny z formami łączonymi
- ono/jeno – Rodzaj neutralny z elementami postpłciowego
- ono/jenu – Rodzaj neutralny z formami postpłciowymi zamiast męskich
- ono/ich – Rodzaj neutralny z formami mnogimi zamiast męskich
Przykłady z tekstów kultury:
Rodzaj neutralny z formami żeńskimi zamiast męskich (ono/jej)
Maja Staśko – Agnes oskarża policję o gwałt. Co się stało we wrocławskim komisariacie? (oko.press) , 2022 ; CW: gwałt, przemoc policyjna, próba samobójcza
- „Pracownica sklepu twierdzi, że Agnes było naćpane. Agnes – że było w ataku histerii, a pracownica je nagrywała, szarpała i wyśmiewała.”
- „Agnes: „Nie poznaję się tutaj. Byłom niepoczytalne przez załamanie nerwowe, a to, jak szarpali mnie i poniżali pracownicy sklepu, wywołało u mnie jeszcze większy atak histerii i niezgodę. Żałuję tego. Ale to nie znaczy, że zasłużyłom na to, co spotkało mnie potem”.
Agnes od lat organizuje różne wydarzenia społeczne, między innymi strajki kobiet. Niedawno zaprosiło do siebie Ukrainkę, która uciekła przed wojną. Oprócz tego pomieszkują u niej inne potrzebujące osoby – w kryzysie bezdomności czy kryzysach psychicznych. Ma zdiagnozowaną osobowość chwiejną emocjonalnie podtypu granicznego (ang. borderline). Od początku miesiąca coraz gorzej się czuło. Miało załamanie nerwowe. Nie chodziło na psychoterapię - pomimo pracy na pełen etat nie miało na nią pieniędzy. Poszło w imprezy i używki.” - „Przed wejściem jeden z policjantów pali, Agnes prosi go o papierosa. Widzi, że mężczyzna ma charakterystyczny tatuaż na ręce. „Najpierw pomyślałom, że to pogański symbol Swarożyca, używany także przez faszystów w Polsce” – mówi Agnes. „Zapytałom, czy jest poganinem. Odpowiedział, że nie. Zapytałom, czy jest naziolem. Uśmiechnął się”.”
- „I dalej: „Podniósł mnie, uderzył moją klatką piersiową o stół, ściągnął mi spodenki i zgwałcił. Zaczęłom krzyczeć. On szybko naciągnął sobie spodnie, a mi spodenki. Weszła policjantka, kobieta. Byłom całe zapłakane, nie byłom w stanie stać na nogach. Policjantka powiedziała, że mam nie histeryzować. On w tym czasie wyszedł. Wrócił z kartką. Spytałom, co to. Oznajmił, że pisze oświadczenie o zniesławieniu, bo mówię, że mnie gwałci. Zwróciłom się do policjantki: »Czy wierzysz mu tylko dlatego, że jest policjantem?«. »Tak« – odpowiedziała. To mnie najbardziej zabolało. Wiedziałom już, że nikt mi nie uwierzy”.”
O co chodzi w tej stronie?
Polska gramatyka jest skomplikowana i silnie zgenderyzowana. Nie oznacza to jednak, że niemożliwe jest używanie innych form niż „on” i „ona”.
Udostępniamy tutaj linki do przykładów użycia (w prostych zdaniach oraz w tekstach kultury: literaturze, prasie, filmach, serialach, muzyce) zaimków i innych form płciowych – nie tylko normatywnych „on” i „ona”, lecz także form niebinarnych, takich jak rodzaj neutralny czy postpłciowy.
Dlaczego należy je respektować? Bo zwracanie się do kogoś tak, jak sobie życzy, jest podstawą relacji społecznych. Nie powiesz do Ani „Franku”, nie powiesz „na ty” do osoby, z którą jesteś „na pan”, itp. A są osoby, które nie chcą, by im mówić „on” ani „ona”. Czy to uszanujesz, świadczy wyłącznie o Tobie.
Warto wrzucić link do swoich zaimków na swoje profile na portalach społecznościowych – nawet jeśli jesteś cis (= nie trans) i używasz „on” lub „ona”. – ponieważ dzięki temu pokazujesz wsparcie dla społeczności trans i normalizujesz podawanie zaimków przez osoby, których zaimki nie są oczywiste (więcej powodów tutaj).
Formy neutralne płciowo – jak np. „moi drodzy/drogie”, „drogie osoby”, „wszys* chętn*”, „jesteś wspaniałx”, itp. – są też przydatne, gdy zwracasz się do grupy ludzi lub do osoby, której płci nie znasz.
Już teraz w codziennej polszczyźnie używamy wielu form neutralnych płciowo: „moje kochanie zrobiło mi niespodziankę”, „proszę przyjść do szkoły z rodzicem”, „w urzędzie powiedziano mi, że...”, „dzwonili z gazowni”, „będę robić”, itp. Tutaj idziemy po prostu o krok dalej.