Moje zaimki to:
Przykłady użycia w zdaniu:
- Myślę, że ono jest bardzo miłe, przyjacielskie i urzekające.
- Tęsknię za jego śmiechem.
- Chciałobym go posłuchać.
- Chciałobym posłuchać właśnie jego.
- Napiszę do niego później.
- Powiedziałom mu, że je lubię.
- Powiedziałom to właśnie jemu.
- To wszystko dzięki niemu.
- Spotkałom je wczoraj.
- Spotkałom właśnie je.
- Wycelowałom w nie palcem.
- Poszłom z nim do szkoły.
- Rozmawialiśmy o nim ostatnio.
- Chciałobyś pójść do kina?
- Czy będziesz grało z nami?
- Kiedy będziesz mogło się z nami spotkać?
- Gdy byłom w domu, zaczęłom gotować.
- Dostałom wyniki egzaminu i jestem z nich zadowolone.
- Każde z nich chciało czego innego.
- To miło, że nas państwo odwiedza.
- Czy będzie państwo kontynuować subskrypcję?
Odmiana:
| Mianownik | Dopełniacz | Celownik | Biernik | Narzędnik | Miejscownik |
|---|---|---|---|---|---|
| ono | go / jego / niego | mu / jemu / niemu | je / je / nie | nim | nim |
Skąd w polszczyźnie tyle różnych form zaimków? Zapraszamy do lektury artykułu: Co warto wiedzieć o używaniu (i tworzeniu) zaimków?
| 1 os. | 2 os. | 3 os. | Przymiotniki |
|---|---|---|---|
| –om | –oś | –o | –e |
Przykłady z tekstów kultury:
Formy wymienne (ono lub ono/jej)
Katarzyna Fortuna – Małgorzata Lebda i Łukasz Kaźmierczak laureatami nagrody im. Adama Włodka (w: „Radio Kraków”) , 2020
- „Łukasz Kaźmierczak/Łucja Kuttig - debiutowało prozami poetyckimi "Kokosty" (2018) w ramach nagrody głównej w Konkursie im. J. Bierezina. W 2019 r. opublikowało "Agresty" dzięki wygranej w Konkursie im. K. Janickiego. Jego/jej teksty ukazywały się również w czasopismach, antologiach i zinach. Zdobyło wykształcenie chemiczne i matematyczne na Politechnice Łódzkiej.”
Rodzaj neutralny (ono/jego)
Alin Szewczyk – Biogram autorski do zina „ACABADŁO z pieca spadło” (Girls* to the Front) , 2021
- „bazgracze, pedalę i (?!). Stowarzyszone w warszawskim labelu i kolektywie muzyczno-artystycznym BAS. W twórczości i odtwórczości skupia się na osobistym podejściu do szeroko pojętego aktywizmu, gra DJ-sety, ilustruje i robi plakaty. Winny za popełnienie komiksu SKRRRT, wydanego przez G*TTF w zinie Conflict.”
Althusser – Lenin and Philosophy and other essays (tł. - Tow. Sara, Instytut Karola Marksa) , 2022
- „Proletariuszcza mają 'instynkt klasowy', który pozwala im znaleźć się na proletariackich 'pozycjach klasowych'.”
Kasia Babis, Marta Nowak – Powiedz, siostro #26: Tata Maty zmusza nas do nagrywania od szesnastu godzin (podcast) , 2021 ; osoba pisząca do autorek podcastu używa rodzaju niebinarnego; Marta wahając się w pewnym momencie używa formy żeńskiej i dukaizmu
- „Marta: Sama mówisz, że ta kategoria... samo. Samu? Mówisz, że ta kategoria płci nie jest ci najbliższa, więc jakby w ogóle ta kategoria być może nie jest najważniejsza po prostu i brał ślub z tobą i twoimi głupimi przyzwyczajeniami i minami i powiedzonkami i jakby całą twoją konstrukcją...
Kasia: ...też przekonaniami.
Marta: ...przekonaniami, całą twoją konstrukcją psychiczną, a nie z tym, że jest tutaj osoba, która jest cis kobietą i jest to kluczowe.
Kasia: Zwłaszcza, że przecież samo mówisz, że ubierasz się na różne sposoby i ubrania dla ciebie nie mają płci.
Marta: I on jest z tym wszystkim OK.
Kasia: Mówisz, że on trochę nie nadąża. Ale szczerze mówiąc, język polski w ogóle trochę nie nadąża.
Marta: Tak, ja też się zastanowiłam jak mówić, nie?
Kasia: Wszyscy trochę nie nadążamy. Jest w ogóle ta cała inicjatywa Słownik Neutratywów, żeby tworzyć pewne formy, które w ogóle jeszcze nie istnieją, więc wszyscy, nawet osoby niebinarne, które znam, nadal trochę jeszcze nad tym, wiesz, nadganiają.”
- „Marta: Sama mówisz, że ta kategoria... samo. Samu? Mówisz, że ta kategoria płci nie jest ci najbliższa, więc jakby w ogóle ta kategoria być może nie jest najważniejsza po prostu i brał ślub z tobą i twoimi głupimi przyzwyczajeniami i minami i powiedzonkami i jakby całą twoją konstrukcją...
Gdy nauka jest kobietą UAM – Krok w stronę feminatywów (Kampania Tiptop) , 2021
- „Kolejną osobą, która dołączyła na pokład naszego cyklu spotkań jest Sybil Grzybowskie, współautorze inicjatywy i strony ”
- „neutratywy proponującej rozbudowę niebinarnej polszczyzny poprzez neutralne formy wyrazów.
Z Sybilem porozmawiamy o neutratywach, niebinarnej polszczyźnie oraz o tym, jak dyskryminująca jest polska gramatyka.
Do pierwszego spotkania zostały już tylko dwa dni!”
grupa teatralna monaru ,,Jarzębinowa" – ,,MoJA-kartoteka",
- „,,Brałom, żeby poczuć się jak w niebie, a czuję się jak w piekle"”
Instytut Marksa – Gdzie zacząć? Palące zagadnienia polskiego ruchu pracowniczego, 2022
- „Towarzyszcza! Towarzyszki! Towarzysze!”
- „... wartości dodatkowej wypracowanej przez pracowników, pracowniczki i pracownicza.”
- „ Instytut Marksa jest próbą współpracy intelektualnej pracowniczek, pracowniczy i pracowników.”
Maia Kobabe – Gender Queer (tłum. Hubert Brychczyński) , 2021
- „– Co oddajemy Melanie w poniedziałek?
– Mówiło, że grafikę na stronę.” - „– Widziałam bloga, którego założył...
– Wiesz, Rob używa formy nijakiej.
– Ach tak? Spoko. No to widziałam bloga, którego założyło...”
- „– Co oddajemy Melanie w poniedziałek?
Piotr A. Kowalczyk – Zapowiadamy #detalfest2021 - festiwal detalu online w bibliotece TUVIM (Łódzka Organizacja Turystyczna) , 2020
- „Autorum książki o łódzkim Złotnie, Zdrowiu i os. Mireckiego oraz ukazującej się niebawem syntezy dziejów Jeżowa, instagramowe kierunkowy44, pokazuje, że podczas wędrówek po najbliższej okolicy może być pięknie, nostalgicznie, tajemniczo, niepokojąco, brzydko, zabawnie, ale nigdy nudno.”
Maja Staśko – Doświadczyłoś hejtu? [...], 2021
- „Doświadczyłoś hejtu? Nie jesteś samo. Nie jesteś winne. Nie zasłużyłoś na hejt, kimkolwiek jesteś.”
Maksymilian Jakubowicz – Grammatyka języka polskiego przez Maxymiliana Jakubowicza ułożona, 1823
- „Czas przeszły
Pojedyncza Liczba
Nijaki:
1. byłom, albo iam było
2. byłoś, albo tyś było
3. było” - „Czas przeszło-przyszły
Nijaki
1. miałom być, albo iam miało być
2. miałoś być, albo tyś miało być
3. miało być”
- „Czas przeszły
Michał Górecki – Piracia i dżentelmencia, 2022
- „Jesteście załogą prywatnego żaglowca Skrzydlaty Ogr. Przemierzałoście Nieskończone Wyspy, parając się najróżniejszymi zadaniami, od transportu ludzi i towarów, eskorty misji badawczy, po polowanie na groźne piracia. Podczas ostatniej wizyty w porcie imperialne oficerze odkryło, że Kapitan Alva jest Morskim Dzieciem (pół człek, pół istota wód, zwana również wodniakiem) co zmusiło was do ucieczki pod ostrzałem armat Marynarki. Ranne kapitańcze przekazało wam ostatnie rozkazy, niezwykle ważną misję, którą teraz musicie dokończyć same, w czasie kiedy ono będzie odzyskiwać zdrowie okryte tajemniczą wodniacką ikrą.”
Miłość nie wyklucza – Dziś świętujemy Międzynarodowy Dzień Osób Niebinarnych…, 2021
- „„Lockdown był dla mnie czasem, w którym mogłom skonfrontować się z uczuciami towarzyszącymi mi od lat. Nigdy nie było mi blisko do tożsamości kobiety - próbowałom wtłoczyć się w tę formę i zrzucić swoją niechęć do niej na karb nieuświadomionego seksizmu. Równocześnie wiedziałom, że równie daleko mi do tożsamości mężczyzny. Zaczęłom czytać o niebinarności, eksperymentować z różnymi imionami, zaimkami, formami ekspresji. Coś we mnie kliknęło, zobaczyłom, że nie jestem skazane na dyskomfort udawania kogoś, kim nie jestem. Kategorie kobiety i mężczyzny nie są jedyną opcją - i bardzo chciałobym, by wiedziało o tym jak najwięcej osób””
Erika Moen, Matthew Nolan – Let's Talk About It (tłum. Olga Połowianiuk) , 2022
- „– O co chodzi z osobami, które chcą, żeby o nich mówić „ono” i „jego”? Zawsze mnie to dziwi.
– Aa, jasne. Bo widzisz, w naszym języku większość zaimków wskazuje na płeć. Skoro nie każdy czuje się mężczyzną lub kobietą, to nie każdemu pasują męskie lub żeńskie zaimki.
Wiele osób nie chce używać zaimków on/jego ani ona/jej, bo po prostu nie są zgodne z ich płcią. Dlatego używają innych zaimków. Ono/jego, onu/jenu, onx/jex – jest z czego wybierać.”
- „– O co chodzi z osobami, które chcą, żeby o nich mówić „ono” i „jego”? Zawsze mnie to dziwi.
PakeR – Potężna Obiektowa Wojna, 2023
- „Na tym czymś zarobiłobym miliony!”
Rada Języka Polskiego – Opinia o formach „byłom”, „byłoś”, itp., 2003
- „Problem, który Pan poruszył w liście do RJP, jest ciekawy, a jego rozwiązanie może nastąpić przez odwołanie się do opisu kategorii gramatycznych, zawartego w podręcznikach i encyklopediach językowych. Chodzi o to, czy formy 1. i 2. osoby liczby pojedynczej rodzaju nijakiego w czasie przeszłym występują w polszczyźnie, czy są poprawne w naszym języku. Otóż mamy tu do czynienia z dwiema kwestiami: formalno-gramatyczną i semantyczną.
Jeśli chodzi o tę pierwszą kwestię, to opis kategorii gramatycznych czasownika w „Encyklopedii języka polskiego” (wyd. III, Wrocław 1999) zawiera informację, że: „W cz[asie] prze[szłym] prócz odmiany przez osobę i liczbę występuje odmiana przez rodzaj: w l. poj. istnieje opozycja rodz. m. : rodz. ż. : rodz. n. (końcówki -ø, -a, -o)” (s. 45), natomiast w tabeli na s. 194 podane są końcówki dla l. poj. czasu przeszłego: -m, -ś, -ø). Nigdzie nie występuje zastrzeżenie, że nie tworzy się form 1. i 2. osoby rodzaju nijakiego w czasie przeszłym. Tak więc z punktu widzenia gramatycznego formy byłom, byłoś, robiłom, robiłoś, widziałom, widziałoś itd. są poprawne, zgodne z systemem językowym.”
- „Problem, który Pan poruszył w liście do RJP, jest ciekawy, a jego rozwiązanie może nastąpić przez odwołanie się do opisu kategorii gramatycznych, zawartego w podręcznikach i encyklopediach językowych. Chodzi o to, czy formy 1. i 2. osoby liczby pojedynczej rodzaju nijakiego w czasie przeszłym występują w polszczyźnie, czy są poprawne w naszym języku. Otóż mamy tu do czynienia z dwiema kwestiami: formalno-gramatyczną i semantyczną.
Rony Ariel – Nie identyfikuję się jako aseksualne, 2021
- „Od jakiegoś czasu zastanawiałum się nad sensem identifykacji ze spektrum aseksualnym. I doszłum do wniosku, że nie potrzebuję tego. Jakoś się tak utarło, że osoba aromantyczna musi jakoś identyfikować swoją orientację seksualną. Szczerze? Nie popieram tego. Określanie orientacji seksualnej nie jest konieczne, abym mogło określać siebie jako aromantyczne!”
- „Gdy poznałum terminy «primaro» i «archaro», to coś mi «klinęło», że «tak też można». […] Nie muszę być asem, żeby określać siebie jako aromantycznu. […] Skoro są osoby, które określają się wyłącznie za pomocą orientacji seksualnej, to dlaczego ja bym nie mogłu mówić o sobie po prostu aro?”
- „Osoby aromantyczne nie są Tobie winne ani aseksualności, ani identyfikacji za pomocą split attraction model.”
Samanta Dryja-Zabielska – Biogram (na stronie Baba od polskiego) , 2022
- „Jestem tęczową osobą nauczycielską. Słucham, wspieram, uczę, bawię. Działam według autorskiego programu, który dostosowuję do indywidualnych potrzeb osoby uczącej się. ”
- „Stworzyłom pomoc w samodzielnym czytaniu – Lekturownik. Zagadnieniem czytania zajmuję się również naukowo. Napisałom współautorską monografię „Czytanie w praktyce szkolnej. O odbiorze lektur szkolnych” oraz liczne artykuły na temat czytania krytycznego, etycznego, ekokrytycznego.”
- „Ukończyłom studia filologiczne I i II stopnia o specjalności antropologiczno-kulturowej i nauczycielskiej a także semestr historii sztuki na UJ.”
Sztywny Patyk – Biogram na Twitterze/X @sztywnypatyyk, 2024
- „niebinarna bambaryła (każdy zaimek, byku, nie ograniczaj się), dziennikarcze (CD-Action), tłumacz, montażystum, debil, youtuberka and an avalanche of flowers”
Tow. Dawid, Instytut Karola Marksa – Proletariuszcza wszystkich orientacji, łączcie się!, 2021
- „Proletariuszcza wszystkich orientacji, łączcie się!”
Tow. Dawid, Instytut Karola Marksa – Inflacja, 2022
- „...koszyk towarów dla przeciętnego obywatelcza pozostaje niezmienny.”
Tow. Kordas, Instytut Karola Marksa – Patriarchalny realizm – czyli o skutkach hegemonii kulturowej burżuazji, 2022
- „Burżuazyjne kłamcza i obłudnicza wysuwają często stwierdzenie jakoby komunizm był «utopią».”
- „Naszą dumą i sztandarowym hasłem powinno być to, że ruch socjalistyczny (poczynając od socjaliszczy utopijnych takich, jak Charles Fourier) rozpoznał ucisk patriarchalny, że kiedy reakcjoniszcza zastanawiały się czy kobieta powinna mieć prawo głosu, my już wiedziałyśmy, że walka o wyzwolenie kobiet (i osób queerowych) to nasz obowiązek.”
- „«Musimy być queerfobiczne, bo duża część mas ludowych jest queerfobiczna» – krzyczą oportuniszcza [...].”
Aplikacja Żabki, 2024
- „Szczęśliwe Żabu zdobywa więcej punktów. Nieszczęśliwe nie zdobywa ich wcale.”
- „Zrób zakupy w Nano, a Twoje Żabu otrzyma koszulkę Nano!”
Baldur's Gate III (możliwość wyboru form męskich, żeńskich lub neutralnych) , 2023
- „Interesujące. Pomyślałom niemal dokładnie to samo, kiedy zobaczyłom was.”
Biogram Sybila Grzybowskiego jako osoby prowadzącej wykład na festiwalu Nowa Siła Kuratorska, 2021
- „SYBIL GRZYBOWSKIE (ur. 1998) - studencie filologii klasycznej w Instytucie Studiów Klasycznych, Śródziemnomorskich i Orientalnych Uniwersytetu Wrocławskiego, aktywiszcze queerowe, członcze Rady Języka Neutralnego, autorze Słownika Neutratywów Języka Polskiego i strony zaimki.pl, osoba niebinarna używająca rodzaju męskiego oraz neutralnego. Pochodzi z Nowej Rudy, działa we Wrocławiu.”
czytelnia.wolnabiblioteka.pl, 2020
- „Zapomniałam/em/om hasła”
Grób Frani Krupińskiej na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (Kwatera: GD Rząd: płd Miejsce: 2,3) , 1891 ; zdj. Michał Kulpa
- „Dziecię, zostawiłoś nas w wielkiej rozpaczy
Do widzenia, w niebie znowu się zobaczymy”
- „Dziecię, zostawiłoś nas w wielkiej rozpaczy
Kilka dni temu srebrny medal olimpijski wywalczyła…, 2021
- „W piątek w meczu o złoto ze strony Kanady warto wspomnieć w pierwszej kolejności o Quinn, które będzie pierwszą w historii osobą otwarcie niebinarną z olimpijskim medalem!”
Pan Tu Nie Stał - Notes "Utrapienia",
- „Śmieci wyrzuca ○ ona ○ on ○ ono ○ wspólne wyjście”
Reklama banku Nordea,
- „Myślałoś o noworocznych postanowieniach? Dołącz do nas, człowieku.”
Spotkaj się z nami w pierwszy dzień wiosny! (Federacja Anarchistyczna Wrocław w serwisie Instagram) , 2021
- „Organizujemy Dzień Otwarty, w którym będziesz mogła/mogło/mógł z nami pogadać.”
To sprawa na tyle przełomowa, że warto do niej wrócić raz jeszcze…,
- „To sprawa na tyle przełomowa, że warto do niej wrócić raz jeszcze: w drużynie Kanady, która w piątek wygrała olimpijski turniej piłki nożnej grało Quinn - pierwsza w historii wyoutowana osoba niebinarna, która zdobyła złoty medal olimpijski.”
- „O Quinn było tu już w przeszłości kilka notek, ale zawsze warto przypomnieć historię tej postaci. Przy urodzeniu miało przypisaną płeć żeńską i w związku z tym całą karierę grało w ligach kobiecych.”
- „W zeszłym roku Quinn wyoutowało się jako osoba transpłciowa niebinarna, informując, że będzie używać zaimków "they/them". […] Warto zwrócić uwagę, że zarówno w klubie, jak i w reprezentacji Quinn otrzymało pełne wsparcie, stwarzając bezpieczną przestrzeń i usuwając z obiegu deadname. Samo zresztą mówiło o tym w trakcie igrzysk, że jest dumne z tego, że podczas turnieju zostało zgłoszone właśnie jako Quinn.”
- „O swoim występie na igrzyskach pisało też, że równolegle z tą dumą odczuwa smutek, że wcześniej wiele trans-olimpijek i trans-olimpijczyków przed nią nie mogło żyć zgodnie ze swoją prawdą […].”
- „Na turnieju olimpijskim Quinn miało kluczową rolę w zwycięskiej drużynie, w 5 meczach wychodząc w pierwszym składzie oraz raz wchodząc z ławki rezerwowych. Mimo pewnych braków kondycyjnych (w każdym meczu, które zaczynało, było zmieniane już bardzo zmęczone grą), jego występ należy oceniać pozytywnie: grało zaraz przed linią obrony i świetnie sprawdzało się w destrukcji, przerywając często akcje rywalek. W samym finale popisało się w pierwszej połowie fenomenalnym przerzutem ze swojej połowy boiska […].”
- „Wielkie gratulacje dla Quinn, które outując się podkreślało, że chce swoim gestem wesprzeć wszystkie osoby transpłciowe! ”
- „Wielkie dzięki dla Rony Ariel, które pomogłu przy redakcji tej notki i stale pomaga mi też stać się lepszą osobą sojuszniczą.”
Arlena Witt – Please, please me – co proszę? | Po Cudzemu #233 (film w serwisie YouTube) , 2021
- „,,Od słowa ,,please" pochodzi wiele innych słów, np. ,,pleased" /pli:zd/, czyli ,,zadowolony" albo może to być czas przeszły od zadowolić, czyli ,,zadowoliłam", ,,zadowoliłem", ,,zadowoliłom"."”
HBO – Nasza bandera znaczy śmierć (S0207) , 2023 ; Tłumaczenie słowa merperson
- „Syrena. Syren. Syreniszcze.”
Blockbuster (S01 E05, tłum. Joanna Kaniewska) , 2022
- „Byłom siedem razy na Malediwach, ale raz to była przesiadka. Pierwsze parę razy byłom z rodzicami…”
- „[...] oraz Quinn, które ciągle mówi o sobie, bez urazy.”
- „Grałom w rugby, gdy mieszkałom w Londynie przez ćwierć semetru.”
Blue Period (sezon 1, odcinek 4; Netflix) , 2021
- „Odpuszczę. Byłom w zeszłym roku.”
Fallout, 2024
- „Wiesz, co je spotkało?”
- „Odparłom, że muchy nie skrzywdzisz.”
Monster High (tłum. Aleksandra Dziewit, postać Frankie Stein) , 2023
- „„Kiedyś zgubiłom się idąc do upiornej kawiarni i odkryłom mnóstwo tajemnic."
„Jeśli mogłobym się wtrącić [...]"
„Ja zrobiłom mapę mózgów i zawarłom w niej wszystkie składowe mojego mózgu."”
- „„Kiedyś zgubiłom się idąc do upiornej kawiarni i odkryłom mnóstwo tajemnic."
Nastoletnie łowczynie nagród (sezon 1, odcinek 7; Netflix, napisy) , 2020
- „– W autokracji śmierć despoty oznacza, że każdy walczy sam.
– Samo.
– Samo.”
- „– W autokracji śmierć despoty oznacza, że każdy walczy sam.
Nimona, 2023
- „Ulepszyłom kryjówkę. Ułożyłom broń według siły rażenia, zdjęłom zabezpiecznia, otwarłom trucizny i wyciągnęłom nieco zardzewiałe gwoździe z podłogi.”
- „ – Możesz być po prostu sobą, proszę?
– Nie kumam.
– Być dziewczyną.
– Nie jestem dziewczyną. Jestem rekinem!” - „Byłom dzieckiem. Słodkim, małym, uroczym. Bawiłom się w lesie, obserwując latające ptaki, pływające ryby i skaczące jelenie. Razem wszystkie wyglądały na szczęśliwe. Tymaczasem ja… byłom same. I wtedy usłyszałom wołającą mnie melodię”
- „Gdzie ono jest?”
Rubble i jego Ekipa (Sezon 1, odcinek 17: „Ekipa buduje obserwatorium”; SkyShowtime Polska (dubbing), tłum. Dariusz Paprocki) , 2023
- „Jest wyjątkowa spadająca gwiazda, która przeleci w pobliżu już dzisiaj. Bardzo chciałobym strzelić jej fotkę! Bo moja ostatnia była... nie za bardzo kosmiczna. Byłom o wiele za daleko.”
Sex Education (sezon 3, odcinek 2; wersja z lektorem; tłumaczenie: Krzysztof Kowalczyk) , 2021
- „– Znam ją. Wczoraj na mnie wpadła.
– Mój zaimek jest nijaki, ale luz. Cal. ”
- „– Znam ją. Wczoraj na mnie wpadła.
Sex Education (sezon 3, odcinek 8; wersja z lektorem; tłumaczenie: Krzysztof Kowalczyk) , 2021
- „Przez jakiś czas używałom bandaży, aż omal nie złamałom żebra. Trzeba wiedzieć, że bandaże z czasem się zaciskają i mogą powodować problemy z oddychaniem.”
Star Trek: Następne Pokolenie, sezon 5 odcinek 17 „Wyklęci”/„Presja społeczna” (tłumaczenie: Kamil Borek) , 2016
- „– Radzisz sobie, jakbyś dorastało w wahadłowcu.
– Dorastałom. Moi rodzice to piloci. Latałom z nimi, zanim umiałom chodzić.”
- „– Radzisz sobie, jakbyś dorastało w wahadłowcu.
Star Trek: Protogwiazda (tłum. Tomasz Kutner, Maciej Kowalski; sezon 1, odcinek 2, „Znalezione nie kradzione”) , 2022
- „Żaden robot. Ani on, ani ona. Jestem Meduzjaninem, energetyczną formą życia. Skonstruowałom ten skafander izolacyjny, ponieważ gdybyście tylko zobaczyli moją prawdziwą postać, oszalelibyście.”
- „Interesująca z ciebie istota, Dal R'El. Kiedyś też byłom pełne nadziei. A potem mnie schwytali, podobnie jak innych. Zmuszali, bym robiło straszliwe rzeczy. Używali mnie w charakterze broni. Jednak zdołałom uciec.”
Aleksandra Hangel – Niebinarni. Walka o przestrzeń (WP Kobieta) , 2021
- „- Czuję tę "niezgodność" od wielu, wielu lat, a zaimki są dla mnie częścią ekspresji mojej tożsamości. Wiele lat myślałom, że jestem jakimś błędem natury. Teraz wiem, że po prostu jestem nieco inne. I nie ma w tym nic złego ani nienaturalnego – mówi 21-letnie Ragu.”
- „Dlatego, jeśli wykażemy się chęciami, aby osoba, z którą rozmawiamy, czuła się dobrze, zostaniemy zrozumian_.
Nie zapomniałam powyżej literki. Piszemy "zostaniemy zrozumiane" – każdy wie, że "my" oznacza tu "kobiety". Piszemy "zostaniemy zrozumiani" – wiadomo, pisze to facet. No a jak ma napisać osoba niebinarna? Albo jak napisać, jeśli chcemy objąć naszą wypowiedzią grupę ludzi różnej płci i różnej tożsamości płciowej? Jednym ze sposobów, torujących sobie drogę w języku polskim, jest zastępowanie litery wskazującej na płeć – gwiazdką lub jak powyżej – dolnym myślnikiem.” - „Lu jest 41-letnią osobą niebinarną. Prosi, by zwracać się do niej zaimkami żeńskimi. Czyli "ty: jadłaś, piłaś, spałaś, kochałaś".
Przez 37 lat mówiła "piłem, jadłem, spałem, kochałem".
-Żyłam jako facet. Nawet dla mnie było trudne, żeby dopuścić do siebie to, że nim nie jestem. W wieku 18 lat myślałam, że jestem po prostu trans-dziewczyną, ale potem poczułam, że jednak nie. Najtrudniejsze było właśnie wyjście poza ten binarny podział, bo na nim jest całe nasze życie społeczne postawione – szpitale, więzienia, szkoły. Nie chodzi o to, by te osoby niebinarne gdzieś wcisnąć, w którąś z tych kategorii. Musimy się zastanowić nad całą konstrukcją społeczną.” - „Dlatego, kiedy spędzają czas tylko we dwie, dopiero po jakimś czasie Fiona zaczyna się czuć na tyle swobodnie, by przestać się pilnować i wybiera te zaimki, które przychodzą jej naturalnie. - Sama zazwyczaj staram się po prostu kopiować formy, których używa ona. Jeśli pisze czy mówi do mnie "zjadłem obiad", pytam "a co miałeś dobrego?". Pomyłki się oczywiście zdarzają, ale nie robimy z nich niczego wielkiego. Poprawiam się i tyle – tłumaczy 25-latka.”
Anna Konieczyńska – Niebinarne Ali: Nie czuję się ani kobietą, ani mężczyzną (w: „Vogue”) , 2021
- „Urodziłom się kobietą. Kiedyś określałom się jako mężczyzna. Dopiero w wieku nastoletnim dowiedziałom się, że nie muszę identyfikować się z żadną z płci – mówi Ali. Używa neutralnych form, choć wie, że dla neutratywów jest mało zrozumienia.”
- „Czuję się odpowiedzialne za tęczowe dzieciaki, ale stawiam wyraźne granice. Mówię, że nie jestem jeszcze terapeutą, dopiero studiuję psychologię, więc nie mogę udzielić nikomu profesjonalnej pomocy. W przyszłości jako osoba psychologiczna będę zajmować się osobami transpłciowymi. Kiedyś byłom transfobem. Z transfobii wyleczyła mnie miłość, bo mój pierwszy chłopak był trans.”
- „Odkąd funkcjonuję jako Ali, czuję się bardziej sobą. W końcu mogę z ręką na sercu powiedzieć, że jestem szczęśliwe i zadowolone z tego, jak wygląda moje życie. Mam już tylko jedno marzenie. Chciałobym zobaczyć w dowodzie osobistym imię „Ali””
Bartek Chaciński – Słonko, a to widziałoś? („Polityka” nr 26 (3318)) , 2021
- „Gra tę rolę Asia Kate Dillon, prywatnie osoba niebinarna, która przy okazji coraz liczniejszych nominacji do nagród za swoje role wybiera kategorię „aktor” zamiast „aktorka”. Bo trzeciej kategorii nie mają nawet Anglosasi. Na tym się jednak kończą ich problemy – na ekranie postać Taylor można przedstawiać jako intern – i zaczynają nasze, bo po polsku intern to stażysta albo stażystka, co każdorazowo wskazuje na płeć. Forma neutralna? Stażysto, stażyszcze albo stażyszczę, ewentualnie stażystum – tu problem jest nie tylko w tym, że nie znajdziemy tych form w słowniku, ale w samym języku już są. Bo – jak podpowiadają Zaimki.pl – należałoby w takiej sytuacji użyć „obecnych w normatywnej polszczyźnie końcówek neutralnych, takich jak -rze, -cze, -o czy zapożyczonej z łaciny -m”.
Taylor to zatem piekielnie zdolne, a nawet genialne – o czym można się przekonać w kolejnych odcinkach – stażyszcze. ożna powiedzieć: bożyszcze wśród stażystów firmy Axelroda.” - „Ceniący (z wzajemnością) twórczość Le Guin Stanisław Lem też pozostawił po sobie ciekawe wskazanie. Na końcu tomu „Cyberiada” znajdziemy opowiadanie „Kobyszczę” – o tytułowej maszynie, sztucznej inteligencji (pełna nazwa: Kontemplator Bytu Szczęsny) zbudowanej przez konstruktora Trurla. Owo bohatero albo bohaterze – żeby użyć form proponowanych przez stronę Zaimki.pl – miało sprawdzić, czy rozum jest do pogodzenia ze szczęściem, i było płciowo neutralne. A nazwa Kobyszczę kojarzy się z dzisiejszymi próbami tworzenia neutralnych form, jak choćby artyszczę. czy programiszczę. Przypomina też sympatyczny niebinarny odpowiednik zioma i ziomalki, na który w typach nadsyłanych na plebiscyt Młodzieżowe Słowo Roku 2020 zwróciła uwagę językoznawczyni Anna Ewa Wileczek: ziomczę.”
- „Gra tę rolę Asia Kate Dillon, prywatnie osoba niebinarna, która przy okazji coraz liczniejszych nominacji do nagród za swoje role wybiera kategorię „aktor” zamiast „aktorka”. Bo trzeciej kategorii nie mają nawet Anglosasi. Na tym się jednak kończą ich problemy – na ekranie postać Taylor można przedstawiać jako intern – i zaczynają nasze, bo po polsku intern to stażysta albo stażystka, co każdorazowo wskazuje na płeć. Forma neutralna? Stażysto, stażyszcze albo stażyszczę, ewentualnie stażystum – tu problem jest nie tylko w tym, że nie znajdziemy tych form w słowniku, ale w samym języku już są. Bo – jak podpowiadają Zaimki.pl – należałoby w takiej sytuacji użyć „obecnych w normatywnej polszczyźnie końcówek neutralnych, takich jak -rze, -cze, -o czy zapożyczonej z łaciny -m”.
Maria Czekańska – „Nie ma nic złego w byciu dziwaczną_ym_em, dziwaczką, dziwaczem, dziwem, dziwakiem czy dziwką.” – Rozmowa z Łukaszem Kaźmierczakiem/Łucją Kuttig (w: „Gender.pl”) , 2020
- „Paradoksalnie dzięki tym mocno toksycznym relacjom rodzinnym staram się w ludziach częściej szukać inspirujących oraz budujących cech, niechby i dla czystej, dyplomatycznej kurtuazji. Z kolei dzięki względnie minimalnej niezależności finansowej przyglądam się temu od twórczej strony, jednak nie zawsze mogłom sobie na takie nastawienie pozwolić. Poza tym, tej ekonomicznej mikrosuwerenności bynajmniej nie utożsamiałobym z jakąkolwiek gwarancją.”
Kamil Dachnij – Jest osobą niebinarną. Nie widzi siebie w żadnej kategorii (wp.pl) , 2021
- „Stodden do tej pory było znane jako ktoś, kto w 2011 r. bardzo młodo wzięło ślub (w wieku 16 lat wyszło za 51-letniego aktora Douga Hutchisona). Taka różnica wiekowa szybko przyniosła sławę i Stodden wykorzystywało ją na wszelki możliwy sposób, pojawiając się w różnych amerykańskich reality show. Po burzliwym związku, pełnych rozstań i powrotów, ostatecznie rozwiodło się z mężczyzną rok temu. Teraz w mediach społecznościowych postanowiło wyznać, że nie chce, by ludzie określali ich płeć.”
Dawid Dróżdż – Osoba niebinarna wygrywa "niemieckiego Bookera". I wykonuje niezwykły gest solidarności z Irankami, 2022
- „Kim de l’Horizon otrzymało niemiecką nagrodę literacką Deutscher Buchpreis, wzorowaną m.in. Nagrodzie Bookera, za debiutancką powieść "Blutbuch" (DuMont Buchverlag).”
- „Kim de l'Horizon pracowało nad powieścią przez 10 lat. Na okładce możemy przeczytać krótką biografię nagrodzonej osoby: "Urodzone w 2666 r., studiuje czary, transdyscyplinarność i pisze kolektywnie". W rzeczywistości Kim de l'Horizon urodziło się w 1992 r. niedaleko Berna, studiowało germanistykę, filmoznawstwo i teatrologię w Zurychu oraz literaturę w Biel.”
- „Kim de l'Horizon otrzymało też gratyfikację pieniężną w wysokości 25 tys. euro.”
Dominik Haak – Niebinarność istnieje od dawna. Niestety wciąż jest obiektem kpin, kontrowersji i dyskryminacji (WysokieObcasy.pl) , 2020
- „W języku polskim niebinarność najczęściej wiąże się z wybraniem imienia neutralnego płciowo (np. Alex) i używaniem zaimków przypisanych płci przeciwnej do metrykalnej. Nie jest tak jednak zawsze. Niektóre osoby niebinarne używają języka neutralnego płciowo, omijając rodzaj, mówiąc np. "Moim miejscem urodzenia jest Białystok". Inne zaś używają nowych form językowych, np.: "byłom", "jadłum" czy "wzięło mi się".”
Dominika Konopielko – Wera Makowskx – niebinarne reżysero, twórco „sweet & romantic” w TR Warszawa (Poptown.eu) , 2023
- „Jak zrozumieć niebinarną perspektywę? Czy teatr może to ułatwić? Czy osoby cispłciowe są w stanie opowiedzieć o tych tożsamościach? Tu pojawia się Wera Makowskx – niebinarne reżysero, twórco „sweet & romantic” w TR Warszawa, nowe nazwisko polskiego teatru, na które warto zwrócić uwagę.”
- „— Na pierwszym roku studiów zostałam zapytana, czemu postać, która miała być moim sobowtórem w tworzonej przeze mnie scencę, jest płci męskiej. Wtedy nie potrafiłam odpowiedzieć na to pytanie, po prostu tak mi pasowało, to było organiczne. — tłumaczy Makowskx. Od tej pory wątek tożsamości powracał w jej pracach na egzaminy i tekstach, często silnie związany z relacją z matką.”
- „To opowieść o Ari, który nie wpisuje się w społeczne ramy, zaczyna więc przyjmować nielegalnie testosteron. ”
- „Inspiracją dla projektu są książki osób autorskich, które analizując własne ciało i doświadczenie queerowości układają własne teorie na temat otaczającego świata – „Testo ćpun” Preciado, „Argonauci” Maggie Nelson, „Przedziwna sztuka porażki” Jacka Halberstrama. ”
- „Osoby twórcze „sweet & romantic” przedstawią więc widowni trójkąt tematyczny. ”
Kinga Dunin – „Dziewczyna, kobieta, inna”: Bajka z innego świata? (Krytyka Polityczna) , 2021
- „Bohaterki i bohaterko wszystkich głównych historii są czarne, a jak nie są, to i tak są. Wystarczy zrobić sobie test genetyczny, żeby dowiedzieć się, że prawdopodobnie każde z nas jest mieszańcem. A skoro rasa, to i rasizm. ”
Małgorzata Goślińska – Zrobimy z ciebie mężczyznę (w: „Magazyn TVN24”) , 2019 ; Milo - historia życia i śmierci
- „Milo nie miało myśli erotycznych. Tak boleśnie myślało o własnym ciele, że nie potrafiło myśleć o nim w towarzystwie innych ciał. Ale żeby zmienić ciało, musiało odpowiedzieć u psychologa na pytania: Od kiedy się masturbujesz? Jak to robisz? O czym wtedy myślisz? W jakiej pozycji uprawiasz seks? Jak się całujesz? Milo było rozdarte, nie lubiło kłamać.”
- „Przez jeden dzień Milo się cieszyło. Ale to był krok w bok. Milo nie posunęło się do przodu w kierunku tranzycji prawnej ani medycznej. Uznali imię, nie tożsamość. W dowodzie pozostała literka M. Milo było osobą niebinarną, ale z dwojga złego wolałoby literkę K. Było rozdarte. Nie lubiło swojego męskiego ciała, dlatego postanowiło przejść tranzycję. Ale nie po to wyrwało się z klatki chłopca, żeby wejść w kolejną klatkę. Chciało być sobą.”
Piotr Grabarczyk – Grabari epatuje (Replika #88) , 2020
- „Uznali, że to nie jestem ja, a ktoś, kto się po prostu pode mnie podszywa. Zablokowali mnie po jednym dniu – wyznało w programie „Watch What Happens Live” Smith. W jednym z innych wywiadów Sam zadeklarowało też, że nie ma preferencji co do płci przyszłych partnerów. Trzymamy kciuki!”
Jakub Łasicki – „Witkacy to nasza bezpieczna strefa” – Jak nauka w szkole przyjaznej LGBTQ+ wygląda z perspektywy uczniów? (Gazeta Żoliborza) , 2021
- „Jakub Łasicki: Co jest wyjątkowego w „Witkacym", że akurat ta szkoła została tak wysoko sklasyfikowana w rankingu?
Nat: Myślę, że przede wszystkim atmosfera i relacje zarówno między uczniami, jak i uczniami a nauczycielami. Przyjazną atmosferę poczułom już podczas dnia otwartego, jeszcze przed rozpoczęciem nauki w „Witkacym”. Jest w tej szkole jakaś magia. Sprawia to, że jest ona naprawdę wyjątkowa.”
- „Jakub Łasicki: Co jest wyjątkowego w „Witkacym", że akurat ta szkoła została tak wysoko sklasyfikowana w rankingu?
Jakub Tyszkowski – Olly Eley pierwszą niebinarną osobą na okładce brytyjskiego "Elle" 💗 (Vibez.pl) , 2021
- „Olly przyznało, że jako dziecko czuło brak słownictwa, za pomocą którego mogłoby opisać swoje emocje. – Nie jestem ani kobietą, ani mężczyzną – mówi Olly w wywiadzie dla brytyjskiego czasopisma "Elle". – Gdyby istniała cienka linia łącząca te dwie płcie, to ja jestem kropką unoszącą się gdzieś pomiędzy, ale całkowicie bez związku z tą liną. Tylko tak mogę to opisać.”
Jakub Wojtaszczyk – „Jestem osobą niebinarną. Na wojnie nie muszę nikomu niczego udowadniać” (Noizz) , 2022
- „— Gdy Zełenski ogłosił, że obcokrajowcy mogą dołączyć do ukraińskiej armii, nie wahałom się. Co prawda nie mam militarnego przygotowania. Raptem kilka razy byłom na strzelnicy. Jednak podjęłom decyzję i wyjechałom już na początku marca — mówi drag king King Jack Strong. Tym wywiadem rozpoczynamy nasz cykl rozmów "Niebinarne".”
Joanna Cieśla – Młodzi nie mieszczą się w granicach płci i płciowej tożsamości (Polityka) , 2021
- „"W Polsce jest z tym większy kłopot, bo mamy żeńskie i męskie końcówki. Niektórzy preferują konstrukcje zdań, które pozwalają je omijać. Mówią „było się”, zamiast „byłam” czy „byłem”. Inni używają formy „byłom”, „zrobiłom”. W języku pisanym zdarza się też, że zamiast przedostatniej litery „a” lub „e” ludzie wstawiają podkreślnik: „był_m”, „zrobił_m”. W języku mówionym niektórzy na zmianę używają form męskich i żeńskich – w jednym zdaniu mówią „byłem”, w następnym „zrobiłam”. Jeśli jest wątpliwość, jak się do kogoś zwracać, najlepiej o to pytać. Statystyki pokazują, że szacunek otoczenia dla wybranego imienia albo form osobowych o połowę zmniejsza ryzyko myśli i prób samobójczych młodych osób LGBT+. Czyli jest to ogromnie ważne, bo osoby z tej grupy według badań z wielu krajów najczęściej spośród wszystkich młodych takie próby podejmują. Krystyna Pawłowicz, a za nią prawicowe media publicznie piętnowały niedawno szkołę, która respektowała wybór imienia transpłciowego dziecka. "”
Jolanta Pawlik – Casey Legler: Wiedzieli, jak ubierać dziewczyny – nie spodziewali się mnie. Ubrali mnie w męskie ciuchy, bo takie na mnie pasowały (hellozdrowie.pl) , 2021
- „Casey Legler urodziło się w 1977 r. we Francji jako dziecko amerykańskich rodziców. Dzieciństwo i młodość spędziło w Luizjanie i na Lazurowym Wybrzeżu we Francji. Swą matkę wspomina jako artystkę, która zrezygnowała z kariery, by zająć się piątką dzieci. Ojca – jako „bardzo przystojnego, inteligentnego i bardzo kontrowersyjnego patriarchę”: „Byłom wychowywane w bardzo patriarchalnym domu, w którym dziewczyny traktowano jak podrzędną klasę ludzi” – opisuje swoje dzieciństwo.”
- „Jeśli jesteś osobą niebinarną i chciałbyś/chciałabyś/chciałobyś podzielić się swoją historią i podejściem do języka – odezwij się, twórzmy razem bezpieczną przestrzeń Hello Zdrowie.”
Julia Grabania – Międzynarodowy Dzień Zaimków: rozmowa z Radą Języka Neutralnego, prowadzącą stronę zaimki.pl (Queer.pl) , 2021
- „[Tess] Równość to równość, nie możemy żebrać o odrobinę praw, decydując się na oddanie reszty. Grzeczne już byłośmy.”
- „[Andrea] Na pewno nie jest to proste. Zanim jeszcze powstała strona zaimki.pl, spisałom na swoim blogu parę znalezionych w internecie pomysłów na „genderneutralizację” polszczyzny, próbowałom wpisać je w tabelki, ustrukturyzować. Było tam wiele luk, znaków zapytania, chaosu, niespójności. Myślałom, że się nie da. A jednak! Wspólnie znalazłośmy sposoby, by to wszystko uporządkować, wypełnić luki, przedstawić w przystępny sposób.”
- „[Archie] Zdaje się być to możliwe. Nie poświęcałobyśmy na ten projekt tyle czasu i energii, gdybyśmy nie wierzyły w jego powodzenie. Grupa osób, które korzystają ze strony zaimki.pl jest na tyle duża, że jesteśmy w stanie stwierdzić, jak wielkie jest zapotrzebowanie na niebinarną polszczyznę i przestrzeń do wyrażania siebie. Tak jak już wcześniej wspomniałośmy, język to żywy twór, zmienia się, a my pomagamy to ustrukturyzować. ”
Kacper Sawicki – Do Czytelnika! (jednorazowy druk ulotny) , 1614 ; Przykład przytoczony przez prof. Konrada Zawadzkiego w pracy „Szesnastowieczne gazety ulotne” (1972), a następnie przez Wojciecha Orlińskiego w felietonie „Ministrzyszcze zwietrzałe” (2024).
- „Ministrzyszcze jedno marne, głupie, zwietrzałe.”
Karolina Rogaska – "Kto pierwszy wyszedł na ulice? Queery i seksworkerki. Bo my wiemy, jak to jest nie mieć pełni praw" [ÓSMY DZIEŃ MIESIĄCA] (gazeta.pl) , 2021
- „Karolina Rogaska: Zacznę od podstaw. Ali, jak byś opisało swoją niebinarność?
” - „-Dawno odkryłoś swoją tożsamość?
Ali: Wyoutowałom się rok temu, więc stosunkowo niedawno. To wynika też z tego, że jestem z małego miasteczka i za samą orientację seksualną dostałom parę razy w mordę. Bałom się, co by było, gdybym głośno powiedziało o swojej tożsamości. Długo zresztą nie wiedziałom, że istnieje coś takiego jak niebinarność.”
- „Karolina Rogaska: Zacznę od podstaw. Ali, jak byś opisało swoją niebinarność?
Paulina Klepacz – Emma Corrin jest osobą niebinarną. Gwiazda „The Crown” ogłasza: „ruszam w podróż w dobrą stronę” (glamour.pl) , 2021
- „Gwiazda zmieniła również swoje zaimki w opisie konta na Instagramie przy okazji publikacji wspomnianej sesji z bokserskimi owijkami. Zaznaczyła, że można zwracać się do niej she/they. A więc albo w rodzaju żeńskim, albo stosując neutralny płciowo zaimek, który nie ma jeszcze odpowiedniego tłumaczenia w języku polskim (choć mamy już wersje języka neutralnego płciowo i przykłady jego użycia). Tym samym podkreśliła, że jest osobą niebinarną, a co za tym idzie nie wpisuje się w podział na kobiety i mężczyzn. W naszym kraju osoby niebinarne stosują wymiennie bez hierarchizowania i niezależnie od płci przypisanej im przy urodzeniu zaimki męskie i żeńskie lub właśnie te neutralne płciowo (neytratywy). Zatem możemy powiedzieć/napisać: Emma Corrin zmianiła swoje zaimki. Albo: Emma Corrin zmieniło zaimki. Więcej na ten temat znajdziecie na świetnym koncie na Instagramie ”
- „neutratywy.”
Anna Klimont – Zaimek “hen” w szwedzkich książkach obrazkowych – siedem lat po Kivi & Monsterhund (w: „Studia Scandinavica 3(23)/2019”) , 2019
- „Gdyby Kivi było chłopcem lub dziewczynką, musiałoby zmierzyć się z przypisanymi danej płci cechami, które stawiałyby przed nim zarówno pewne oczekiwania, jak także ograniczenia (Kivi stałoby się na przykład wrażliwym chłopcem lub silną i odważną dziewczynką), Lundqvist chciał natomiast zupełnie wyzwolić postać Kivi, a także całą opowiedzianą historię od wszelkich stereotypów związanych z płcią.”
Maciej Knapik – Co oznacza, że osoba jest niebinarna? „My się tacy rodzimy” (w: „Fakty TVN”) , 2020
- „[Maciej Knapik] A czy to jest moda?
[Polie] Gdyby to była moda i gdyby to było coś, co sobie wybrałom, to nie chciałobym tego wybierać, bo to, jak się dzieje w Polsce, to zdecydowanie wolałobym nie być niebinarne.”
- „[Maciej Knapik] A czy to jest moda?
Karolina Kobielusz i Marta Konieczna – Zabieranie głosu (Dwutygodnik) , 2020
- „Od lat już interesującą modyfikację głosem w swojej twórczości wykorzystuje też Jam Rostron, czyli Planningtorock. Niebinarne i genderqueerowe artyszczę (za: Zaimki.pl) od 16 lat tworzy przebojowy i onieśmielający avantpop i ma na koncie współpracę m.in. z The Knife czy LCD Soundsystem.”
Kamila Kuryło – Wykładowca z Uniwersytetu Szczecińskiego o karmiącej piersią posłance:: „Nie była odpowiednio pieszczona”. Żądamy reakcji od władz uczelni (Codziennik Feministyczny) , 2021
- „Bardzo się cieszę, że uniknęłom zajęć z panem Krzysztofiakiem. Takie wypowiedzi wykładowców sprawiają, że uczelnia przestaje być bezpiecznym miejscem do nauki i odbierają jej powagę – jak można ode mnie oczekiwać szacunku do wykładowcy, który publicznie okazuje swój brak szacunku do kobiet? Jak studentki mogą czuć się komfortowo i skupić na nauce z takim wykładowcą? Zwłaszcza, jeśli na przedstawianie swoich uprzedzeń i dyskryminacyjnych postaw marnuje czas wykładów, co niestety ma miejsce na zajęciach innych pracowników Uniwersytetu Szczecińskiego, czego miałom nieprzyjemność słuchać.”
Tash Lisiecki – Mam wam do opowiedzenia historię (w: „Krytyka Polityczna”) , 2019
- „W Polsce wiele osób niebinarnych w zetknięciu z lekarzami nieuznającymi niebinarności po prostu kłamie, mówi to, co lekarze chcą usłyszeć, bo od tego zależy ich życie. Gdybym było od początku tak odważne jak Milo, moja historia mogłaby się skończyć podobnie.”
Magdalena Dubrowska – Niebinarne bohatero po raz pierwszy w roli głównej. „To nie maskotka, nie trzeba współczuć” (Wyborcza.pl) , 2023
- „Na te dwa nowe nazwiska w polskim teatrze warto zwrócić uwagę. Wera Makowsx i Jakub Zalasa przygotowują spektakl, którego bohatero to osoba niebinarna.”
- „– Cispłciowa osoba tworząca spektakl o osobie niebinarnej opowiada jedynie o swoim doświadczeniu spotkania się z tą tożsamością – mówi. – Najgorsze, co można zrobić, to stworzyć sobie z bohatero maskotkę a nie człowieka. Przysłowiowego „innego”, którego trzeba ratować i wprowadzać do życia w świecie.”
- „W spektaklu „Sweet & romantic” postaci reprezentują różne tożsamości. Ari to niebinarna osoba pisarska.”
Maja Heban – Zbierają na pomoc osobom transpłciowym, bo na państwo nie mogą liczyć (Noizz.pl) , 2021
- „Gatekeeping, czyli mnożenie wymagań, jakie trzeba spełnić, zanim otrzyma się możliwość korekty płci, a także nierówny poziom wiedzy i standardów wśród lekarzy, to duży problem w społeczności osób transpłciowych. Pisało o tym Milo Mazurkiewicz, niebinarna osoba, która w maju 2019 r. popełniła samobójstwo, skacząc do Wisły. To właśnie gatekeeping i zabieganie o spełnianie warunków stawianych przez specjalistów Milo opisało przed śmiercią w pełnym rozpaczy ostatnim poście.”
Maja Staśko – „Jest tyle uczuć, o których nie mamy pojęcia – bo wszędzie widzimy tylko romantyczną miłość”. Rozmowa z aktywistą aromantycznym (w: „WTV”) , 2021
- „Myślałuś kiedyś, dlaczego w naszym społeczeństwie stawiamy tak wyraźną granicę między przyjaźnią i relacjami romantycznymi?”
- „Co byś zmieniło, żeby osobom aro żyło się lepiej?”
- „I tutaj wracamy do tego, co powiedziałom na początku, a więc do tego, że są osoby aromantyczne alloseksualne, w skrócie aroallo lub alloaro.”
- „Przeanalizowałom relacje, w których byłum i doszłom do wniosku, że właściwie to z mojej strony nie miało nic „romantycznego” w sobie. Jak na to wszystko patrzę, to właściwie wszystko, co robiłum z tymi osobami, mogłobym równie dobrze zrobić z bliskim przyjacielem.”
- „Rony Ariel to osoba niebinarna, która używa zaimków „onu/jegu”. Dlatego zwracałam się do niegu z czasownikami zakończonymi na „-łuś”, np. „zrobiłuś”, „byłuś”, oraz „-łoś”, np. „zrobiłoś”, „byłoś”. Nie było to automatyczne, ale bardzo szybko się przyzwyczaiłam. Nasze głowy ogarniają nie takie rzeczy.”
Agnieszka Małgowska, Monika Rak – Zabieranie miejsca kobietom jest antyfeministyczne (w: „Sistrum”) , 2020
- „Ostatecznie Joanna Mueller-Liczner również opowiedziała się za przechodzinią i do tego pomysłu się przychyliłom.”
- „Gdy byłom małym dzieckiem, płeć nie miała dla mnie znaczenia, nie utożsamiałom się z żadną płcią. Pierwszy raz z pojęciem transpłciowości spotkałom się, gdy zobaczyłom w telewizji Rafalalę. Wydawało mi się wtedy, że trzeba chcieć być albo kobietą, albo mężczyzną, lub też osobą transpłciową, asymptotycznie dążącą do jednej z tychże obu tożsamości. Dopiero później natrafiłom na książkę Olgi Tokarczuk "Dom dzienny dom nocny". Dziś mogę stwierdzić, że to dla mnie kanoniczna lektura, gdyż pokazała mi różne tożsamości. Przede wszystkim androgyniczność w wątkach o mnichu Paschalisie i świętej Wilgefortis Kummernis, która nosi w sobie też zdetronizowaną Trójcę Boginiczną. W powieści pojawia się również postać o imieniu Agni, nawiązująca do androgyniczności, ale nie spajająca, lecz rozspajająca, bo rozbijająca małżeństwo. Po lekturze zdałom sobie sprawę, że jestem androgyne. ”
Milo Migacz – Płeć: inna. Czym jest niebinarność? (Miasto Kobiet) , 2021
- „Płeć jest dla mnie zagadką. Nigdy nie rozumiałom, czym jest i dlaczego ma mnie definiować. Przez wiele lat wydawało mi się, że to kwestia mojego feminizmu. Faktycznie, nienawidzę stereotypów, ale chodzi też o coś więcej. Ja płci po prostu nie mam. ”
- „W języku neutralnym nie ma form poprawnych i niepoprawnych. Są tylko formy, których dana osoba używa albo nie. Czytałom ostatnio artykuł, którego autorka zastanawiała się, czy niebinarna osoba z Ameryki to „Amerykanu” czy „Amerykanum”. Odpowiedź mogę dać od ręki: obie formy są w porządku. Być może z czasem jedna z nich zadomowi się w języku, a druga nie. Na razie wszystko jest nowe i zostawia mnóstwo miejsca na radosną twórczość.”
Małgorzata Mycek – Nigdy nie będziesz szło samo! (zin „Queer Atak”) , 2021
- „Teraz, kiedy już wiem, że nigdy nie będę szło samo, chcę powiedzieć każdej osobie niebinarnej, że Ty też nigdy nie będziesz szło samo!”
Niko Graczyk – Ojciec powiedział mi, że nasza więź została zerwana. Jestem niebinarne (Noizz.pl) , 2022
- „ O swojej transpłciowości wiem od 19. roku życia, a to, że jestem osobą niebinarną, zrozumiałom nieco później. ”
- „Nie od razu wiedziałom, że jestem niebinarne. Na początku, kiedy jeszcze myślałom, że jestem dziewczyną, określałom się jako lesbijka.”
- „Na studia poszłom jeszcze niewyoutowane tak szeroko, chociaż pierwszy coming out nastąpił już szybko. ”
- „Okazało się szybko, że na moim kierunku studiowała jeszcze inna osoba niebinarna. Wyoutowałom się przed nią.”
Oliwier Nytko – Pierwsza NIEBINARNA osoba na Igrzyskach została zmisgenderowana przez komentatorów (Vibez.pl) , 2021
- „Alana Smith: pierwszo niebinarne sportowcze na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio
Komentatorzy zostali oskarżeni o złe określanie płci altleto podczas olimpiady. Co się stało?
Alana Smith zapisało się na kartach historii jako 1. niebinarno zawodnicze na Igrzyskach Olimpijskich. Alana startowało w zawodach ulicznych na deskorolce, jak podaje portal Sport Bible.”
- „Alana Smith: pierwszo niebinarne sportowcze na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio
Konrad Oprzędek – "W tej szkole niebinarnych bijemy". O strachu przed dziećmi (Tok FM) , 2021
- „Dziecko wybrało sobie to imię, bo nie czuło się ani Aleksandrą, ani Aleksandrem. Miało opinię psychologiczną mówiącą o niebinarności. Już wcześniej o tym czytałam i pomyślałam sobie, że wystarczy trochę poćwiczyć unikania form rodzajowych, czyli zamiast "podaj jej ołówek", powiem "podaj ołówek Alex". Albo zamiast "przeczytałaś ‘Pana Tadeusza’?", użyję formy neutralnej "przeczytałoś ‘Pana Tadeusza’?". Pomylę się raz czy drugi, to przeproszę. Ważne, żeby to dziecko czuło się w szkole bezpiecznie – mówi Karolina, nauczycielka polskiego.”
Patryk Radzimski, Inga Mikulska – „Studiuj tęczowo!” (Replika 05/2022) , 2022
- „[PR]: Ingo, kiedy uświadomiłoś sobie, że jesteś osobą aseksualną, i jak do tego doszłoś?
[IM]: Uświadomiłom to sobie jakoś w wieku 18 lat, po randce z jednym facetem. Doszło tam do czegoś, ale szału nie było. [...]” - „[PR]: Kiedy zaczęłoś „oficjalnie” identyfikować się jako osoba niebinarna?
[IM]: Szczerze, nie pamiętam. Pamiętam za to, że dużo bardziej stresowałom się coming outem niebinarnym niż aseksualnym. Rodzicom przebąknęłom coś tylko, jak była ta sprawa z Margot. Zapytali, co to jest, że mówią do niej jak do kobiety, choć wygląda jak facet. Powiedzili mi, że do zaimków nie mają zamiaru się dostosować, bo „to jakaś nowomowa jest, ja nie umiem”. […]” - „[PR]: Waszą grupę tworzą zarówno osoby pracujące na uniwersytecie, jak i studiujące – jak, pomimo różnic pokoleniowych, układa się współpraca? Czy mieliście okazję nauczyć się czegoś od siebie?
[IM]: Według mnie ten podział czy dystans, który dzieli osoby wykładowcze i studiujące, wciąż maleje. Jako osoba niebinarna uzyskałom sporo wsparcia. Moja grupa wie, że jestem niebinarne, i przy różnych zadaniach grupowych, dyskusjach mówi o mnie, używając zaimków „ono/jego”. Niektórzy wykładowcy to zauważyli. Casem podchodzili do mnie i pytali, jakich zaimków używam. […]”
- „[PR]: Ingo, kiedy uświadomiłoś sobie, że jesteś osobą aseksualną, i jak do tego doszłoś?
Paulina Nodzyńska – Poprosiłom rodziców, by mówili do mnie „ono” [WIDEO] (Wyborcza.pl) , 2023 ; Wywiad z San Kocoń opublikowany z okazji Tęczowego Piątku
- „Poprosiłom rodziców, by mówili do mnie „ono” ”
- „„Ono” to było to. Na początku samo się myliłom – mówi San Kocoń, osoba niebinarna, która startowała do Sejmu z listy Koalicji Obywatelskiej. ”
- „San Kocoń. Osoba niebinarna, queerowa, studencka i aktywistyczna, kandydat/ka/x w wyborach do Sejmu z listy Koalicji Obywatelskiej w Krakowie. ”
- „Zaimków „ono” zaczęłom używać prawie dwa lata temu. Nie znałom ich wcześniej, a przecież nie odkryłom Ameryki, bo takie zaimki w języku polskim istnieją od wieków. Kiedy powiedziałom tak o sobie po raz pierwszy na głos, od razu poczułom tzw. euforię płciową. Bo osoby transpłciowe, binarne i te, które nie identyfikują się z żadną płcią, często odczuwają dysforię płciową. „Ono” to było to. Poczułom z siebie dumę. ”
- „Najpierw wysyłałom sygnały. Siadałom w salonie i czytałom poradnik dla osób queerowych, tak żeby mama widziała. Eksponowałom tęczową okładkę. Zero reakcji, nic. W końcu postanowiłom powiedzieć wprost.”
Paulina Nodzyńska – Mamy lesbijki, gej katolik i „ono”. Czym są święta dla osób LGBTQ+? [WIDEO] (Wyborcza.pl) , 2023
- „Kiedy powiedziałom rodzicom, że jestem bi i niebinarne, nie wzięli mnie za dziwadło. Zaczęli szukać winy w sobie. Święta to będzie dla mnie czas walki o moje zaimki „ono/jego”, o moją tożsamość – mówi San Kocoń.”
- „San Kocoń pojedzie do rodziców na kilka dni. Nie ma z nimi codziennego kontaktu, mieszkają na drugim końcu Polski. Ten czas San zamierza więc wykorzystać na wyjaśnienie im, dlaczego używa zaimków „ono/jego”, i zamiast „byłam”, mówi „byłom”. Znów poprosi, by właśnie tak się do niego zwracali. ”
- „San Kocoń. Osoba niebinarna, aromantyczna, biseksualna, queerowa, studencka i aktywistyczna: ”
- „Na początku samo się myliłom, bo człowiek czasem szybciej mówi, niż myśli. ”
- „Za drugim razem, przy zaimkach „ono”, wybrałom już inną taktykę. Napisałom do mamy długi list. Wytłumaczyłom, skąd to się wzięło, dlaczego. Zamieściłom naukowe definicje. Reakcja? Neutralna.”
Anna Rusak – Dlaczego Demi Lovato jest piosenkarko? Czyli jak mówić o osobach niebinarnych (Vibez.pl) , 2021
- „Czemu Demi Lovato jest piosenkarko i dlaczego nie powinno nas to dziwić? Jeśli nie wiecie, czym są neutratywy, to najwyższa pora to zmienić!”
Anna Rusak – Demi Lovato opowiedziało o swoim podejściu do tożsamości płciowej. Czym jest genderpodróż? (Vibez.pl) , 2021
- „Niedawno Demi zostało gościńczem "19th Represents Summit", czyli cyklu pięciodniowych rozmów z twórcami, którzy m.in. w swojej twórczości jakoś poruszają tematy związane z niedostatecznie reprezentowanymi historiami. Demi podzieliło się tam swoimi refleksjami dotyczącymi płciowości.”
Krystyna Spark – „W szkole nigdy nie uczono nas o różnorodności” – wywiad z Hilde Atalanta – założycielom* The Vulva Gallery (w: „Szajn”) , 2020
- „[Krystyna Spark] Wydaje mi się, że jedną z przyczyn sukcesu The Vulva Gallery jest to, jak urocze są twoje ilustracje. Opowiesz mi trochę o swojej „artystycznej stronie”? Gdzie nauczyłoś się tak pięknie malować, uwzględniając tak liczne szczegóły?
[Hilde Atalanta] „Samo się nauczyłom. Nigdy nie miałom profesjonalnej edukacji plastycznej, ale rysowanie i malowanie od zawsze sprawiało mi wiele radości. Uczyłom się grać na fortepianie w konserwatorium w Rotterdamie. Po ukończeniu tego etapu, studiowałom psychologię kliniczną na Uniwersytecie Amsterdamskim – jak widać, to dwie kompletnie różne drogi. Gdy zaczęłom ilustrować w 2016 roku, zauważyłom, że tak naprawdę to sprawiało mi najwięcej szczerej radości.”
- „[Krystyna Spark] Wydaje mi się, że jedną z przyczyn sukcesu The Vulva Gallery jest to, jak urocze są twoje ilustracje. Opowiesz mi trochę o swojej „artystycznej stronie”? Gdzie nauczyłoś się tak pięknie malować, uwzględniając tak liczne szczegóły?
Maja Staśko – Asystentka posła Lewicy odwołana za transfobię. Przedstawiamy głos osób transpłciowych i pracujących seksualnie (wtv.pl) , 2021
- „Jest mi zwyczajnie przykro. Lubiłem partię Razem. Starałom się przekonać znajomych do głosowania na Was i przymykałem oko na okazjonalne transfobiczne tweety czy inne dziwne sytuacje. Nie mówię, że to wielka zasługa, ale to najlepszy sposób, żeby zobrazować moją (już teraz niezbyt aktualną) sympatię to was. Podziwiałom Magdę Biejat, inne posłanki czy Adriana Zandberga. Teraz będzie mi jeszcze trudniej na Was liczyć. ”
Sztywny Patyk – Orze, co może (CD Action) , 2022
- „Nie będę mydlić oczu, nie znam się z symulatorami jak łyse konie [*]. Zwykle omijałom je szerokim łukiem przez tytuły, które ze wszystkich doświadczeń, jakie można by przenieść do gier, wybrały życie żula.”
Thomas Rogers – "The New York Times". Nagina zasady w życiu i niemieckiej gramatyce. Ta książka wywołała burzę. (Wyborcza.pl (tłum. Jerzy Wołk-Łaniewski)) , 2022
- „De l’Horizon przyznaje, że z przerażeniem obserwowało, jak dyskusja o jego tożsamości często zagłuszała debatę na temat książki, i dodaje, że żałuje wypowiedzianych na uroczystości słów, jakoby wybór jury miał stanowić gest polityczny. „Otrzymuję sygnały, że decyzję podjęto również ze względu na jakość literacką tekstu" – mówi de l’Horizon, zastrzegając, że postrzega samo siebie przede wszystkim jako osobę „pisarską i artystyczną, nie zaś aktywistyczną". ”
- „„Udzieliłom ponad czterdziestu wywiadów, każdy chciał ze mną rozmawiać na temat nienawiści, ani razu natomiast nie spytano mnie: «Czym jest miłość?»" – mówi de l’Horizon. – „Media skupiają się na nienawiści, a to tylko potęguje napięcia".”
- „W wywiadzie de l’Horizon przyznaje, że woli nie opowiadać o sobie samym, dlatego zdecydowało się na napisanie „biografii science fiction", w której utrzymuje, że urodziło się „w przyszłości, na planecie dającej zdecydowanie większą swobodę". ”
Thomas Rogers – "The New York Times". Nagina zasady w życiu i niemieckiej gramatyce. Ta książka wywołała burzę (wyborcza.pl) , 2022
- „Przyznanie prestiżowej nagrody literackiej niebinarnej osobie autorskiej Kim de l'Horizon sprowokowało debatę nad miejscem w języku niemieckim tych, którzy nie utożsamiają się ani z płcią męską, ani z żeńską.”
- „De l’Horizon (nie jest to nazwisko, a pseudonim artystyczny) posługuje się po angielsku zaimkami they/them i jest pierwszą osobą niebinarną, jaka zdobyła tę nagrodę. Znalazłszy się na scenie we włochatym zielonym stroju, zaprezentowało* improwizowany performance. ”
- „„Udzieliłom ponad czterdziestu wywiadów, każdy chciał ze mną rozmawiać na temat nienawiści, ani razu natomiast nie spytano mnie: «Czym jest miłoś?»” – mówi de l'Horizon. „Media skupiają się na nienawiści, a to tylko potęguje napięcia”.”
Tow. Dawid, Instytut Karola Marksa – O Inteligencji, 2022
- „Inteligentcza klasy panującej są niejako jej namiestniczami...”
- „myślicielcza – odpowiedzialne za «produkcję idei»...”
- „Są nimi obecnie z jednej strony ideoloża neoliberalne, promujące ekonomię wolnorynkową...”
- „ aktywne człończa klasy”
- „Najlepszym przykładem takich jednostek obecnie są prezeszcza, dyrektorza, os. przewodniczące korporacji, milionerza, etc.”
- „Robotnicza potrzebują partii robotniczej”
TR WZ – Do więzienia za zorganizowanie pokojowego protestu w Krakowie (Life in Kraków) , 2022 ; opis przemocy policyjnej
Jakub Tyszkowski – Emma Corrin z "The Crown" ogłosiło, że jest osobą niebinarną! "Zaakceptujcie to" (Vibez.pl) , 2021
- „Corrin wrzuciło na Instagrama efekty sesji zdjęciowej, w której wzięło udział. Na kilku czarno-białych fotografiach widzimy aktorze ubrane w bokserskie taśmy spłaszczające i zakrywające biust. W sesji Corrin towarzyszył fotograf David-Simon Dayan. Aktorze odtwarzające rolę księżnej Diany zwróciło się do obserwatorów na Instagramie następującymi słowami:
Jakiś czas przed zakupem mojego pierwszego bindera. Dzięki za uchwycenie tego. To dla mnie bardzo intymne, bardzo nowe i bardzo fajne. To wszystko jest podróżą pełną wielu zwrotów akcji i zmian, i to jest w porządku! Zaakceptujcie to.”
- „Corrin wrzuciło na Instagrama efekty sesji zdjęciowej, w której wzięło udział. Na kilku czarno-białych fotografiach widzimy aktorze ubrane w bokserskie taśmy spłaszczające i zakrywające biust. W sesji Corrin towarzyszył fotograf David-Simon Dayan. Aktorze odtwarzające rolę księżnej Diany zwróciło się do obserwatorów na Instagramie następującymi słowami:
Vic Parsons – Osoba niebinarna o wyzwalającej mastektomii: Żałuję, że nie zrobiłom jej wcześniej (VOGUE) , 2023
- „W zeszłym roku, pewnego zimnego i szarego styczniowego poranka, pojechałom rowerem nad rzekę, by spotkać się na kąpielisku z kilkorgiem przyjaciół. Decyzję podjęłom spontanicznie poprzedniego dnia, gdy obserwowałom, jak umawiają się na wspólnej whatsappowej grupie.”
- „Choć przez większość dorosłego życia mieszkam w pobliżu znajdującego się na wschodzie Londynu kąpieliska, nigdy tam nie pływałom. Jestem osobą niebinarną, więc w miejscach publicznych, gdzie infrastrukturę podzielono na męską i damską, jestem z założenia [wykluczone. Szczególnie na basenach istnieje podział na dwie płcie: ludzi ubranych w kąpielówki lub kostiumy kąpielowe. Ja nie wpisywałom się w żadną z tych kategorii.”
Weronika Cygan – Naukowiec czy naukowczyni – o co tyle zamieszania? Prof. J. Tambor o feminatywach (Gazeta Uniwersytecka UŚ, nr 5 (305)) , 2023
- „– Próbujmy używać nazw, które innych nie urażają, za to wskazują na uznanie ich tożsamości. Nas nic nie kosztuje powiedzenie osoba studencka czy zrobiłoś, a konkretnemu człowiekowi może przynieść wiele korzyści – lub negatywnych skutków, jeżeli nie uznamy za właściwe, by respektować jego wybór – apeluje prof. Jolanta Tambor. ”
- „Zrobiłom, przeczytałom, obejrzałom mogą wzbudzać u wielu słuchaczy i czytelników konsternację, ale – podobnie jak w przypadku upowszechniających się form żeńskich, o czym była mowa wcześniej – kwestią czasu jest, aż przyzwyczaimy się do ich stosowania.”
Wiktorze Marcowe – Bez wzajemnej opieki wszystkie zginiemy (gazeta manifowa Inicjatywy 8 Marca) , 2021
- „Jestem osobą niebinarną, używam męskich końcówek, ale mam macicę i też mogę zajść w ciążę.”
- „Jakbym miał się ścierać bezpośrednio z policją czy siedzieć w areszcie, to bym chyba się potem przekręcił. I moje osoby partnerskie, mimo przygotowania na taką sytuację, razem ze mną. ”
- „O. powiedziało, że mu znikam, i muszę trochę przystopować. M. był we wszystkim ze mną. ”
- „Opiekuje się mną, bo tradycyjne instytucje opieki zawiodły - nie ma rodziny i nie ma państwa dla takich jak my, queerów, transek, płodobójczyń.”
Wojciech Orliński – Ministrzyszcze zwietrzałe (Polityka) , 2024
- „Ministrzyszcze zwietrzałe”
- „Prof. Konrad Zawadzki napisał kiedyś pracę o tych drukach, która dziś może posłużyć jako zasób gotowych cytatów komuś, kto chce na Twitterze zabłysnąć staroświeckim hejtem. Na przykład pisząc o kimś per „ministrzyszcze jedno marne, głupie, zwietrzałe”. Tak ksiądz Kacper Sawicki w 1614 r. hejtował swojego protestanckiego polemistę.”
Wojciech Szot – „Gdy jakieś kłiry to przeczytają, pomyślą, że to też o nich”. Polska literatura niebinarna (Wyborcza.pl) , 2023
- „„Nigdy nie będziesz szło samo” reklamowane jest hasłem „pierwsza polska powieść napisana przez osobę niebinarną”. Czym są neutratywy i osobatywy oraz o czym piszą młode osoby autorskie?”
- „Anouk Herman to urodzone w 1998 roku absolwento Uniwersytetu Śląskiego, jak samo o sobie pisze: „kłir i anarchol”. ”
- „Zadebiutowało w 2022 roku tomem poetyckim „right into pod tramwaj”. Zanim jednak doszło do publikacji, Herman wygrało czwartą edycję konkursu literackiego „Nowy Dokument Tekstowy”, organizowanego przez Instytut Literatury. ”
- „Na stronie Słownika poznać można także iksatywy – „chciałxbyś”, „przyszłxś” czy formy nazwane „osobatywami”, gdy zamiast pisać „dziennikarze i dziennikarki”, decydujemy się napisać „osoby dziennikarskie”. Czy „ktosio” za dwadzieścia lat będzie używało tych form? ”
- „Osoba autorska, która używa szerokiego wachlarza zaimków on/ona/ono/onx/jego/jej/jex, zauważa w jednym z wywiadów, że niezwykle ważny dla niego było opowiedzenie o społecznej presji na spójność tożsamości: – Musisz mieć swoją nazwę, imię, nazwisko, zawód, kierunek rozwoju, cele, wszystko, co potem jest wymagane w CV – mówiło poeto.”
- „Alin Szewczyk, którzy zin zilustrowali, to osoba niebinarna określająca się jako „bazgracze, pedalę”.”
Piosenkarko Demi Lovato zrobiło coming out jako osoba niebinarna (post na facebook'u NOIZZ.pl) , 2021
- „"Mówienie o tym na głos zabrało mi wiele wysiłku i pracy nad sobą. Mam nadzieję, że dzięki mnie osoby, które wciąż boją się być tym, kim chcą, zmienią swoje nastawienie" - napisało na Instagramie Demi Lovato”
Demi Lovato wyznało, że jest osobą niebinarną i oficjalnie zmienia zaimki na they/them (Queer.pl) , 2021
- „W dokumencie "Dancing With the Devil", mającym premierę na YouTubie 23 marca przyznało, że czuło, iż nie mogło być sobą podczas swojej wcześniejszej kariery oraz że padło ofiarą gwałtu, gdy było jeszcze nastolatką i pracowało na planie jednego z seriali Disneya.”
Gwiazda programu Netfliksa spotyka się z niebinarne piosenkarko i chce być "pomostem zrozumienia" (Vibez) , 2022
- „Gwiazda programu Netfliksa spotyka się z niebinarne piosenkarko i chce być "pomostem zrozumienia"”
- „Chrishell Stause, gwiazda programu Netflixa "Selling Sunset", wyznała, że związała się z nową osobą. Niebinarne piosenkarko G Flip jest jej nową miłością. ”
- „Jej partnerczem jest teraz niebinarne piosenkarko.”
Kacen Callender z World Fantasy Award. Przyznano prestiżowe nagrody (w: „Niestatystyczny.pl”) , 2020
- „Najlepszą powieścią okazała się „Queen of the Conquered” (Królowa zwyciężonych), którą napisało młode autorzę Kacen Callender.”
Najbardziej tęczowe igrzyska w historii? Podsumowanie IO Tokio 2020 w kontekście sportowców i sportowczyń LGBTQ (queer.pl) , 2021
- „Natomiast inna osoba transpłciowa i niebinarna, Quinn (they/them), jako pierwsza zdobyła medal olimpijski i to od razu złoty - wraz z kanadyjską reprezentacją kobiet w piłce nożnej. Jednak sytuacja ta różni się od Hubbard, ponieważ Quinn występowało w kategorii zgodnej z płcią nadaną przy narodzinach.”
Osoba niebinarna nagrodzona „niemieckim Bookerem”. „To nie jest tylko nagroda dla mnie” (Noizz.pl) , 2022
- „„Niemieckiego Bookera” wygrało w tym roku Kim de l’Horizon za swoją debiutancką powieść „Blutbuch”. Kim, jako osoba niebinarna, porusza w książce wątek tożsamości płciowej, co zdaniem jury jest „literacką innowacją”. Kim w czasie rozdania nagród powiedziało, że to wyróżnienie nie jest tylko dla niego, po czym ścięło włosy w geście poparcia dla protestujących Iranek.”
- „Deutscher Buchpreis — „niemiecki Booker” — jest jedną z najważniejszych nagród literackich w Niemczech. W tegorocznej edycji została doceniona powieść „Blutbuch” autorstwa osoby niebinarnej Kim de l’Horizon. Książka opowiada o osobie, której tożsamość płciowa nie mieści się w kategoriach kobieta-mężczyzna. ”
- „Kim de l’Horizon wzięło udział w gali wręczania nagród, podczas której nie tylko odebrało wyróżnienie, lecz także ścięło włosy na oczach wszystkich zebranych. Kim zrobiło to w geście solidarności z Irankami, które od kilku tygodni podczas ulicznych protestów palą chusty — symbol represji państwa i religii wobec kobiet. ”
Producenci "Drag Race Canada" zabronili mówić w programie drag queen Ilonie Verley o swojej transpłciowości (queer.pl) , 2021
- „Ilona Verley w programie zajęło 6. miejsce. Obecnie na Twitterze napisało kilka gorzkich słów pod adresem producentów i producentek kanadyjskiego formatu.”
- „Poświęciłom wszystko dla telewizyjnego show, bo myślałom, że zmieni moje życie. Zainwestowałom we franczyzę, która, jak myślałom zwiększy mój talent i włączy mnie do "rodziny"”
- „Ilona Verley przyznało również, że producenci i producentki "Drag Race Canada" nie pozwolili jenu na mówienie o swoich doświadczeniach osoby transpłciowej.”
Wymiatam z Piątkiem – autor książki Morawiecki i jego tajemnice bez prawa do obrony i apelacji (Niestatystyczny.pl) , 2022
- „Podobna – choć jeszcze bardziej drastyczna – sytuacja spotkała osobę aktywistyczną, Ali (queer_ali) – walczące o prawa osób LGBT+, zajmujące się m.in. akcją finansowania bielizny spłaszczającej osobom transpłciowym i niebinarnym w trudnej sytuacji finansowej. Ali zostało skazane na prace społeczne za przewodniczenie legalnemu zgromadzeniu. Zostało skazane w wyniku wyroku nakazowego – bez rozprawy. Ponieważ pismo z sądu doręczono nieprawidłowo, Ali nie miało pojęcia o wyroku i nie stawiło się na odbycie prac społecznych, w wyniku czego wyrok zamieniono na 15 dni pozbawienia wolności. Ali trafiło do zakładu karnego i utrudniano mu kontakt z prawnikiem. Co więcej aresztowanie przebiegło bardzo brutalnie: policja wtargnęła do domu Ali i zabrała je siłą, skuwając mu ręce i nogi kajdankami.”
- „Ali zostało aresztowane 23 listopada i dopiero 30 listopada odzyskało wolność – akcja hashtagowa jednak trwa, by skandaliczna sytuacja nie została zamieciona pod dywan.”
- „– To co się wydarzyło jest absurdalne, obrzydliwe i pokazuje jak zniszczony jest nasz system sprawiedliwości. Osoba została Nam ukradziona, zabrana do więzienia bez wiedzy najbliższych, odcięta od świata, a powody do teraz nie są Nam znane. Policja wtargnęła wieczorem do domu osoby, brutalnie wyciągając go na zewnątrz, traktując naszego przyjaciela jak najgorszego przestępcę. To kolejny przykład brutalności policji, która będzie stosować wszelkie środki by dopaść osoby queerowe, nawet w ich własnych domach – pisały o aresztowaniu osoby tworzące Kolektyw Równoważni_k, które zorganizowały protest solidarnościowy.”
Zaimki wypisane na deskorolce - pierwsza niebinarna osoba w historii amerykańskiej drużyny olimpijskiej (queer.pl) , 2021
- „Smith zaznaczało wcześniej, że nie chce być znane jako dobra kobieta skateboarderka, a jako po prostu osoba, które dobrze radzi sobie na deskorolce, ktoś, kto robi różnice. Powiedziało też, że płeć nie powinna mieć znaczenia.”
Alexander Adamowicz – Praktische Polnische Grammatik für Deutsche, 1796 ; str. 90
- „Perfectum Singularis: N: Byłom, Byłoś, Było – ich bin gewesen”
- „Plusquamperfektum Singularis: N: Byłobymbyło, Byłobyśbyło, Byłobybyło – ich würde gewesen sein usw.”
Andrea Vos – Analogie (Zin "Poczytałosie") , 2022
- „– Dzień dobry! Ja bym się chciało zapisać na kurs spadochroniarski.
– Dobry! Pokaże się no tu! – wbija we mnie wzrok – Niebieskookie? Kto to widziało?! Pierwsze widzę, żeby niebieskookie skakało z samolotów!” - „– Dzień dobry, gdzie znajdę spódniczki?
– Dzień dobry, a jakiego koloru by państwo szukało?”
- „– Dzień dobry! Ja bym się chciało zapisać na kurs spadochroniarski.
Anouk Herman – Nigdy nie będziesz szło samo, 2023
- „– Chciałobym, mogłobym, zrobiłobym. – Podniosło się i powiedziało do własnego odbicia. – Przechodziłom, goniłom, grałom.”
- „Riko znieruchomiało z palcami zawieszonymi nad klawiszami. Nasłuchiwało. Miało na sobie binder, a wcześniej Katuchna pomogła mu upiąć włosy tak, by wyglądały na krótkie. Przez kilkanaście minut eksperymentowali w łazience z makijażem i próbowali przyciemnić niewielki zarost nad górną wargą Riko. Włoski stały się bardziej widoczne.”
- „– A to różnie. – Jej towarzysze zamyśliło się. – Czasem razem z pierwszą gwiazdką. Ale z reguły później, bo nikomu by się nie chciało ustawiać tak wcześnie.”
Becky Chambers – Psalm dla zbudowanych w dziczy (Przekład: Anna Krochmal, Robert Kędzierski) , 2024
- „– Witajcie, siostracie Dex – powiedział.”
- „Tego dnia jako ostatni zjawili się pań Weaver, jedni z radnych Atramentowego Ciernia.
– Dziękujemy, ale nie chcemy herbaty – powiedzieli, zbliżając się do stołu. – Przynosimy zaproszenie na kolację dziś wieczorem, we wspólnym domu.
[...]
– Co to za okazja?
– Wy – odparli po prostu pań Weaver.” - „Dex, wciąż nadzy i ociekający wodą, powoli uświadomili sobie, że robot chce im uścisnąć rękę.
Dex nie mieli na to najmniejszej ochoty.
Robot cofnął się.
– Ojej! Czy zrobiłom coś nie tak? Jesteście pierwszym człowiekiem, jakiego spotykam.” - „Dex zmarszczyli brwi, otworzyli usta, a w końcu pokręcili głową.
– Czym… czym jesteś? Co to ma być? Skąd się tu wzięłoś?
Robot znów wyglądało na zdezorientowane.” - „– W porządku. Mszaczek. My jesteśmy Dex. Czy masz jakąś płeć?
– Nie.
– My też nie. – Dex rozejrzeli się po obozowisku, ”
Bartek Biedrzycki – Confirmatio Vir Llamki, albo o wizycie Nieziemca Macka Simma na Starej Ziemi (w: „Dzieje się”) , 2018
- „Usiedli. Vir wskoczyło na łóżko i zainstalowało się tam po turecku, Simm przysiadł na obrotowym krześle przy biurku.
– Jak dorosnę, to chcę polecieć na Marsa.
– Przecież już byłoś u mnie dwa razy.
– Ale ja chcę na stałe”
- „Usiedli. Vir wskoczyło na łóżko i zainstalowało się tam po turecku, Simm przysiadł na obrotowym krześle przy biurku.
Bernardine Evaristo – Dziewczyna, kobieta, inna (tłum. Aga Zano) , 2021
- „zostało poproszone o napisanie odpłatnej recenzji sztuki dla kolorowego magazynu „Rogue Nation”, ze względu na ponad milion followersów na Twitterze co najwyraźniej robiło z Morgan „influencerzę””
- „Bibi pilnuje, żeby Morgan stąpało twardo po ziemi, mówi, że tak zwana demokratyzacja recenzji oznacza obniżenie standardów i że znajomość tematu, historii i kontekstu krytycznego mogą zupełnie zniknąć z dyskursu za sprawą ludzi, którzy umieją pisać tylko atencyjne frazesy, nie mówię o tobie, Morgan, zapewnia Bibi, ty jesteś prawdziwym transwojowniczem”
- „mogę mówić tylko za siebie, oznajmiło Morgan, na rozgrzewkę przestrzegając publiczność przed niewątpliwie przyniesionymi tu wyobrażeniami, że wszystkie osoby trans są takie same, nie jestem rzeczniczem całej społeczności ani nie przewodniczę ruchowi osób transpłciowych, potrafię tylko opisać swoją własną podróż ku wykształceniu niebinarnej tożsamości, a konkretnie tożsamości osoby wolnej od płci, bo tak się identyfikuję”
- „wykładowczyni, Sandy, siedziała w pierwszym rzędzie, długie włosy miała ufarbowane na niebiesko, była ubrana w sukienkę w średniowiecznym stylu, trafiła na Morgan na Twitterze, a teraz aż promieniała, widząc, że niesprawdzone gościę daje sobie radę przed jej podopiecznymi”
- „kto by pomyślał, że wpadnę tu na pano Morgan Malingę! super, co nie?”
Ginny Nawrocki – Diaboł (z antologii "Magia Bezceremonialna") , 2022 ; Nawrocki używają kilku różnych form rodzaju neutralnego i neutratywów
- „Rekin zamyśla się. Matka pewnie nie będzie chętna, jenu na pewno też nie posłucha, ale z drugiej strony, co onu ma zrobić?”
- „Odkąd zabrału rzeczy i odeszłu, momenty niepamięci tylko się pogarszają – pewnie przez stres, myśli Rekin z przekąsem, wyobrażając sobie, co powiedziałaby matka, jak zawsze bagatelizując jenu zły stan psychiczny.”
- „Ma chyba ze trzydzieści lat, może trochę mniej, jest czarnæ i przy kości, podobnie jak Rekin, ale jæ spojrzenie (pomimo sytuacji z diabołem) jest bardziej wesołe niż zmartwione. Całości wizerunku dopełniają błękitna wiosenna kurtka narzucona na granatowy sweter, ciemne dżinsy i kraciasty, szary kaszkiet. I gumofilce, jakby Karolæ byłæ przygotowanæ na brodzenie w głębokiej wodzie.”
- „To kim jesteś? Co tu w ogóle robisz? Bo nie przyjechałæś tu dla mnie, nie?”
- „Już ma otworzyć drzwi i rzucić w łowcæ jakimś paskudnym czarem, gdy tæ się znów odzywa.”
- „– A, taki dzieciak – odzywa się łowczę towarzyszące Karolæ, patrząc na Rekinu, które stoi pomiędzy autami jak kołek i wyraźnie nie wie, co robić. – Już myślałom, żeś Julkę zabrałæ na łowy.”
- „Wszystkie wyglądają na ledwie żywe. Luiza i jeszcze jedno łowco podtrzymują łowczę z poloneza, które jest białe jak prześcieradło i ledwie powłóczy nogami.”
Jacek Wasilewski – Bezecnik gramatyki polskiej. Tajemnice językowego półświatka, 2021
- „,,KOCHANIE jest w rodzaju nijakim. Kochanek, kochanka pozwalają się domyślać przynajmniej wyglądu obiektu westchnień, w kochaniu płeć jest nieokreślona.
Płeć bywa niekreślona, gdy istota dziecięca jest jeszcze nieopierzona: pisklę, szczenię, cielę, prosię, ale też chłopię i dziewczę. W ogóle rodzaj nijaki przejawia się przez kilka końcówek, jak -e: pole, -o: lwiątko, -ę: orlę.
Rodzaj nijaki przyjmują też pewne grona, jednopłciowe lub mieszane. Mamy więc to towarzystwo, państwo, stowarzyszenie, a także grona mniej zacne, które hydraulik w kabarecie Dudek określał zbiorowo chamstwem i drobnomieszczaństwem, które przez kogoś przemawia...
I tu przypadek szczególny: nazwa księstwo. Księstwem rządził niegdyś książę. Dziś mówimy o tym księciu, co na rumaku rączym w bajce do księżniczki spieszy, ale sama odmiana: książę, książęta jest taka sama jak pisklę, pisklęta; dziewczę, dziewczęta; pacholę, pacholęta.
I to książę przenosi nas w sam środek gorącego kotła polszczyzny - mianowicie do obsługi niebinarności płci. Wszyscy, którym niewygodnie z rodzajem męskim i żeńskim (agender, genderfluid itd.), moszczą sobie miejsce w rodzaju nijakim. Począwszy od imienia, które nie wskazuje wprost płci, jak Alex, po rzadko spotykane formy czasownika w rodzaju nijakim z końcówką -om. I tak właśnie mówi słonko u Sienkiewicza w noweli ,,Za chlebem": ,,Jak się masz, Wawrzonie?. Byłom w Lipińcach". Byłom, jadłom, piłom... Albo Pawlikowska-Jasnorzewska: ,,Lecz ty, niebo, tyś było ciemnością...". A jak tyś było - to i ty byłoś. Albo śpiewa Turnau: ,,O Kutno! O Kutno! wyprałoś mnie z uczuć jak płótno. O Kutno! Okrutne Kutenko! - odjęłoś mi miłość jak ręką".
Do form niebinarnych rodzaj nijaki pasuje jak ulał, bo i jest niebinarny. Ani pan, ani pani - taki pań. Coś jak dawniej paź, który na przykład u Słowaków ma rodzaj nijaki.
No i mimo że bóg ma rodzaj męski, to przecież bożyszcze i bóstwo czekające na podziw nijakiego są rodzaju. I serce, które je kocha, tak samo. A więc kochanie z piosenki Kory może nam odpowiedzieć w swoim rodzaju nijakim: ,,I ja sercem mojem kochałom to bożyszcze..."."”
- „,,KOCHANIE jest w rodzaju nijakim. Kochanek, kochanka pozwalają się domyślać przynajmniej wyglądu obiektu westchnień, w kochaniu płeć jest nieokreślona.
Jerzy Niemczuk – Przygody Zuzanki, 1995
- „– Najpierw mnie nie było – szeptało licho. – Potem coś jakby się zaczęło rysować. Coś
jakby ja. Potem to żem zobaczyło, że jest ciemno i że jestem, bo żem sobie siedziało i robiło,
co umiało. Strasznie mnie było, to żem i straszyło. Co miałom robić, kiedy nic innego nie
potrafię? Takie już jestem...” - „– Nie mówię, że to moja rodzona mama – odparło Licho – tylko taka przyrysowana... Zuza,
czy mogłobym... Czy mogłobym mówić do ciebie... mamusiu?” - „– Ja nigdy nie miałom mamy, nawet najgorszej, i było mnie gorzej niż sierocie – wyznało wzruszone Licho ocierając łzy.”
- „– Najpierw mnie nie było – szeptało licho. – Potem coś jakby się zaczęło rysować. Coś
Anna Kańtoch – Niepełnia, 2017
- „Ale Słoneczko oczywiście chciało, i to bardzo. Chciało i bało się jednocześnie, ponieważ wierzyło matce. Świat na zewnątrz był piękny, ale też okrutny – zwłaszcza dla takich jak ono. Bo Słoneczko, choć nikt nigdy nie powiedział mu tego wyraźnie, wiedziało, że różni się od zwyczajnych dzieci, a ludzie nie lubią tego, co inne.”
Karen Barad – Spotkanie z wszechświatem w pół drogi. Fizyka kwantowa a splątanie materii ze znaczeniem (przeł. Sławomir Królak) , 2024
- „„Dlatego niniejsze słowa podziękowań nie dochowują wierności (ale też nie są niewierne) tradycji, zgodnie z którą osoba autorska wspomina mozolny proces powstawania książki, wymieniając przy okazji nazwiska osób, które wsparły ją w tej wyprawie. [...] W ważnym sensie nie tyle ja napisałom tę książkę, ile ona napisała mnie. Albo raczej »my« – »intra-aktywnie« – napisałyśmy siebie nawzajem (»intra-aktywnie«, a nie jak zwykło się rzecz ujmować »interaktywnie«, ponieważ pisanie nie jest niezwrotną relacją łączącą osobę autorską z tekstem: jest raczej ponawialnym i współustanawiającym procesem wzajemnego opracowywania i przepracowywania »książki« oraz »osoby autorskiej«). [...] Co więcej, splątania nie są odizolowanym binarnym współwytwarzaniem, jak sugerowałby przykład pary osoba autorska-książka.”
- „„W pierwszej kolejności pragnę podziękować moim student(k)om [...]. Nauczyłom się od was więcej i więcej od was otrzymałom, niż możecie sobie wyobrazić.”
- „„Wdzięczne jestem zwłaszcza Josephowi Rouse'owi i Donnie Haraway za inspiracje, jaką zaczerpnęłom z ich prac [...].””
- „„Jak już wspomniałom, Bohr skupia całą uwagę na kwestiach epistemologicznych i niestety nigdy nie wykłada wprost swoich przekonań ontologicznych ani ontologicznych wymiarów swojej koncepcji.””
- „„Ponieważ książka jest dłuższa, niż nakazuje aktualna moda, proponuję osobom czytającym kilka możliwych ścieżek przebrnięcia przez nią. Zanim to uczynię, słowo ostrzeżenia: jak już zaznaczyłom, książka ta działa niczym siatka dyfrakcyjna oświetlająca ważne różnice materialne, relacjonalności i splątania w żywiołowym tańcu materii, dlatego docenienie zawiłości powstającego wzoru może okazać się trudne, jeśli pominie się jej znaczące części.”
- „„Nazajutrz po wygłoszeniu wykładu gościnnego na temat konstruowalnej natury wiedzy naukowej miałom zaszczyt obserwować, jak operator skaningowego mikroskopu tunelowego STM dokonywał powiększenia próbki grafitu i w miarę zbliżania się do skali tysięcy nanometrów... setek nanometrów... dziesiątek nanometrów... aż do ułamków nanometra naszym oczom ukazywały się pojedyncze atomy węgla. Doświadczenie to rodziło takie poczucie wzniosłości, że aż przeszły mnie dreszcze – i stałom jak wryte, fizyczka teoretyczna*, które jak większość ludzi mojego pokroju rzadko zapuszcza się do piwnic gmachów fizyki [...]. Ile to razy opowiadałom moim studentom i studentkom o dowodach na istnienie atomów? [...] »Gdyby tylko Einstein, Rutheford, Bohr, a zwłaszcza Mach mogli to zobaczyć!« – wykrzyknęłom. [...] Wyobrażam sobie, że w tym miejscu mojej opowieści pewni koledzy i koleżanki po fachu zaczną się zastanawiać, czy wasza narratorka*, które poprzedniego wieczoru upierało się przy skonstruowanej naturze wiedzy naukowej, odczuło w tym momencie intelektualne zakłopotanie. Prawdę mówiąc, chociaż to, czego właśnie doświadczyłom, głęboko mnie poruszyło, nie odczuwałom najmniejszej skruchy, stojąc przed owym ołtarzem skuteczności przedsięwzięcia naukowego.””
Marta Kisiel – Dożywocie, 2010
- „Starało się zrobić wrażenie bardzo zasmuconego i stanowczego jednocześnie, aczkolwiek nie wzięło pod uwagę faktu, że wygląd trochę wchodzi mu w paradę. Owszem, peleryna świetnie maskowała skrzydła, ale poza tym była zdecydowanie zbyt wielka na jedno małe Licho.”
Marta Kisiel – Małe Licho i tajemnica Niebożątka, 2018
- „Istotnie, Licho nic nie rozumiało. Stało z klockiem w wyciągniętej ręce i oszołomione spoglądało na chłopca, który zaciskał zęby i patrzył na nie tak… tak… tak źle.
– Czemu ty taki jesteś? Ja tylko chciałom ci pomóc, ja ci zawsze pomagam…
– Och, czy ty musisz być takie… takie głupie?!”
- „Istotnie, Licho nic nie rozumiało. Stało z klockiem w wyciągniętej ręce i oszołomione spoglądało na chłopca, który zaciskał zęby i patrzył na nie tak… tak… tak źle.
Marta Kisiel – Małe Licho i anioł z kamienia, 2019
- „– No już, już, nie frasuj się tak, aniołeczku – powiedział wujaszek, wróciwszy do stołu. Pogładził przejęte Licho po głowie. – Tsadkielek nie umie w nastrój. Tsadkielek jest zadaniowy, rozumiesz. Musi mieć zajęcie, inaczej mu się merda pod kopułką. No, skończyłoś pierniczyć? To chodź, będziemy dziurkować.”
Marta Kisiel – Siła niższa, 2016
- „– Ja co prawda słabo znam gościa - odparł po kilku chwilach - ale tak sobie myślę, że on to nie lubi nikogo.
– Nawet swojego człowieka? Przecież jest aniołem stróżem. Ja swoich zawsze lubiłom. Jak miałobym im stróżować bez lubienia?”
- „– Ja co prawda słabo znam gościa - odparł po kilku chwilach - ale tak sobie myślę, że on to nie lubi nikogo.
Marta Kisiel – Małe Licho i lato z diabłem, 2020
- „— Ty miałeś przygody, alleluja. Takie z emocjami i siniakami, i wyprawami, i w ogóle! A ja nie miałom ani jednej, ani w zaświatach, ani w podmiędzypiekle…
— Przednadpiekle — poprawił Bożek skrupulatnie.
— Tam też nie miałom! — zakrzyknęło Licho i tupnęło bamboszkiem dla większego wrażenia. — Nic nie miałom i nigdzie nie byłom, bo ty mnie nigdzie nie zabierasz!”
- „— Ty miałeś przygody, alleluja. Takie z emocjami i siniakami, i wyprawami, i w ogóle! A ja nie miałom ani jednej, ani w zaświatach, ani w podmiędzypiekle…
Maja Lidia Kossakowska – Siewca wiatru, 2004
- „– Poczekaj! – zawołał – Powiedziałoś, ze mam coś zobaczyć. Czy zechcesz mi to pokazać?
– Powiedziałom – przytaknęło Jagnię – Wiele rzeczy starałom ci się przekazać. Czyż nie nadejdą dni? Czyż nie zapłoną noce? Pyłem na wietrze są myśli skrzydlatych.”
- „– Poczekaj! – zawołał – Powiedziałoś, ze mam coś zobaczyć. Czy zechcesz mi to pokazać?
Anna Łagan – Ekonomia to dolina niesamowitości (w: „Skafander i melonik”) , 2018
- „– Oczywiście – zgodziło się Manu. – Właśnie przeprowadziłom analizę skutków obniżenia moich cen i mimo że widzę wiele niedogodności i nieprzyjemnych konsekwencji, rozumiem, że jak p. powiedział, jest to na ten moment najlepsze rozwiązanie problemu. Zgadzam się na zmianę umowy i obniżenie kosztów… Oto cena, którą p. proponuję.”
Celia Laskey – Pod tęczą (tłum. Dorota Malina) , 2021
- „Wielu członków grupy ma za sobą straszne doświadczenia: Harley w wieku dwudziestu kilku lat było bezdomne, bo nikt nie chciał zatrudnić osoby niebinarnej.”
- „Harley wzięło urlop, zostawiło grupę zadaniową i wróciło do rodzinnego Minneapolis, żeby zająć się matką. Było jedynym dzieckiem, do tego wychowywanym przez samotną matkę – nie miało więc wyboru”
Yoon Ha Lee – Smocza perła (tłumaczenie: Agnieszka Fulińska i Aleksandra Klęczar) , 2019
- „– Idzie ci lepiej niż zwykle – oznajmiło w końcu Sujin. Nie zauważyłam, że pogrążone w lekturze książki dotyczącej chemii zwracało na nas w ogóle uwagę.”
- „– Nie ostrzegłoś przypadkiem Hwana, żeby trzymał się z daleka? – zapytałam.
– Powiedziałom to ze względu na upiory.
Musiałam przyznać, że mi zaimponowało.”
Stanisław Lem – Maska (w zbiorze „Maska”) , 1976
- „Ta wędrówka moja na wznak trwała czas niewiadomy, a w miarę jej postępów powiększałom się i rozpoznawałom siebie, doświadczając własnych granic, i nie potrafię wyjawić, kiedym mogło już dokładnie ogarnąć własny kształt, rozpoznać każde miejsce, gdziem ustawało. (...) Leżałom jeszcze bezwładne, choć zdolne już do własnego ruchu, lecz w pełni wiadomości, że jeszcze nie czas, i w tym zmartwiałym przechyle — bom spoczywało wtedy na skośnej równi — ostatni prąd, wiatyk bez tchu, pocałunek rozedrgany sprężył mnie, i to był znak, żeby zerwać się i wpełznąć w okrągły otwór bezświetlny, i już bez wszelkiego przynaglania dotknęłom zimnych, gładkich, wklęsłych płyt, aby spocząć na nich z kamienną ulgą. Lecz może był to sen.”
Martha Wells – Wszystkie wskaźniki czerwone; Sztuczny stan (tłumacz: Marek Pawelec) , 2023 ; Głównym bohaterem jest konstrukt, "jednostka ochroniarska z elementami organicznymi". We fragmencie spotyka troje ludzi: "Dwie były kobietami, a jedna tercerą, co stanowiło oznaczenie płci używane przez grupę niekorporacyjnych bytów politycznych".
- „Przejęłom strumień z kamery monitoringu, dzięki czemu mogłom
obserwować siebie i kontrolować swój wyraz twarzy. Na dodatek łatwiej było
rozmawiać z ludźmi, obserwując ich przez kamery. Byłom bardzo świadome
całkowicie fałszywego poczucia oderwania od sytuacji, ale było mi ono
potrzebne.
– Umówiliśmy się na spotkanie – wyjaśniłom. – Jestem Eden, konsultant do
spraw bezpieczeństwa. – Owszem, to było imię jednej z postaci w Księżycowej
ostoi. Chyba już was to wcale to nie dziwi.
Tercera odchrząknęłu. Miału fioletowe włosy i czerwone brwi, odcinające się
od jasnobrązowej skóry.
– Jestem Rami, to Tapan i Maro. – Onu poruszyło się nerwowo i dotknęłu
dłonią pustego krzesła.
Zdecydowanie szybszy ode mnie w pobieraniu danych DTB przeprowadził
błyskawiczne wyszukiwanie i poinformował mnie, że to stosowane w licznych
ludzkich kulturach zaproszenie do zajęcia miejsca. Kiedy siadałom, w strumieniu
pojawiła się etymologia gestu. Można by pomyśleć, że jednostka ochroniarska,
do której wielokrotnie strzelano, wysadzono ją, miała kasowaną pamięć i raz
została przez przypadek częściowo rozebrana, nie byłaby w takiej sytuacji na
skraju paniki. Błąd.
– Uch, nie jestem pewnu, od czego zacząć – dodału Rami.”
- „Przejęłom strumień z kamery monitoringu, dzięki czemu mogłom
Ian McDonald – Rzeka bogów (tłumaczenie: Wojciech Próchniewicz) , 2010
- „Poznali się, ślub, sześć miesięcy później - ja. I zanim zapytasz: nie. Byłom jedynakiem. Moi rodzice byli atrakcją na Chowpatty Beatch. Brali mnie na wszystkie imprezy, byłom prawdziwą ozdobą.”
Molly Mendoza – Skok (tlum. Hubert Brychczyński) , 2020
- „Jestem jeszcze śpiące.”
- „Przygotowałom coś specjalnego dla pierwszej osoby, która mi dzisiaj pomoże.”
nieznany i kropka – TRÓJJEDNIA... Niech umarli przewracają się w grobach, 2024
- „Dla Onego sukienka nie ma płci. Dlatego nie zdecydowało się oddać wszystkich swoich przyjaciółek. Choć miało ochotę, wesprzeć szafy innych. Chciało sobie odjąć od ust, ale nie mogło. To i kieszeń, i miłość.
Kieszeń, bo ubrania potrafią odpłacić. Tym, że wciąż są. I dobrze leżą, i dbają o grubszy portfel. Pasują Onowemu podejściu do świata – mniejszym śladem węglowym. Ubrania są rozumne, podchodzą z dużą zielenią do Onowych wydatków modowych.” - „Tylko przez chwilę pomyślało o niedobrej ciemności. Zabało się jej jak dawniej, kiedy chodziło samo. I taka ciemność kojarzyła się głównie z gwałtem. Dlatego teraz Ono zawsze udaje dobro. Kiedy nocą idzie za kobietą, mówi głośno do wyłączonego telefonu: „Tak, mamo, już jestem niedaleko, zaraz będę”. Żeby idąca poczuła się bezpiecznie. Żeby nie przeżywała tego, co Ono kiedyś. Tego, co znaczy facet idący z tyłu, w ciemności.”
- „Teraz zastanawia się, czy Ono jest zarażone szwajcarską cechą. Tą samą, której nosicielką jest Ona. Czy jest jak w zegarku, zawsze dwie minuty przed? Czy jest terminowym Terminatorem… torką… Terminatoro… ro… Kurde wodne! Język jest taki nierozwinięty, niedokształcony, niezdanżający. Plącze się, kiedy trzeba na Onową modłę ulepić rzeczowniki.”
- „Dół Onowego ciała wciąż jest odcięty. Kobieta poniżej pasa, powyżej – facet. Ale powoli męskość schodzi niżej i powłoka zaczyna być bardziej własna. ”
- „Testosteron – takie przyspieszone dojrzewanie. Albo, jak w Onowym przypadku, drugie dojrzewanie. Hormony tak buzują i rozsadzają, że czuje się jak nastolatko. Pewnie dlatego jest tak na zabój w Niej zabujane…”
- „Onowy outfit wyróżnia się trójką. Charakterystycznym akcentem, na głowie, korpusie i nogach. To trend, którego nie znajdziesz w magazynach, na profilach i ściankach. Ono stworzyło go tylko dla siebie, tylko na dziś. Nazywa się Triple Jackpot.”
- „– Pańcio przestanie pieprzyć. – Ona zaciska oczy. Trochę jak szczękę, może nawet trochę jak pięści. – Mogłobyś otworzyć wreszcie puszkę z tą Pandorą i powiedzieć dokładniej, o co chodzi? ”
- „– No pewnie, że chcę. Tego banana, myślisz, po co przyniosłom? Jestem fanem… fanką… fanom… jaki jest rodzaj nijaki od fan? – Ono zadumało się nad ubożyzną transrzeczowników w słowniku.”
- „Noc żegna się z Onym podskakującym ogonem. Ona odchodzi bez pożegnania. Wkurwiona, tym nowym znaleziskiem. Niby Ono to członko Jej zespołu, więc powinna się cieszyć. Globalnie tak jest. Ale ambicja na wyższych stanowiskach nie lubi, kiedy się na nią wjeżdża. Ego ma talent do unikania nie swoich inicjatyw i dzielenia się szczęściem zespołowym. Ona też wkurwia się sama na siebie, że zazdrości tego Onowego ADHD, tego nosa, tego sypania niubiznesem jak z rękawa…”
- „To będzie to! Jeszcze nie wie, jak dokładnie, ale będzie. Ono to poczuło, a Ona poczuła poczucie Onego. I odbijają piłeczkę, od słowa do słowa.”
- „– Czemu mówisz siusiak, a nie… tak normalnie?
– No bo nie jestem jeszcze prawdziwym takim facetem. A też słyszałom, i to jest duża mądrość, że jak ktoś nakurwia bluzgami, to znaczy, że se z życiem nie radzi. – Ono mędrkuje i za chwilę udaje skruszone.” - „Bossa wytworzyła w sobie przeciwciała uczucia. Ma daleko wszystko, co Onowe jest. Co teraz, co jutro. Dla Niej to tylko karłowate zachowanie. Niech Ono nabiera faceckości. Onowa małpa i cyrk. Onowa sprawa z takim zdobywaniem życia. Siłą dyndającej końcówki. Prężenia prącia i udowadniania w grupie, które większe.”
- „Dla Onego sukienka nie ma płci. Dlatego nie zdecydowało się oddać wszystkich swoich przyjaciółek. Choć miało ochotę, wesprzeć szafy innych. Chciało sobie odjąć od ust, ale nie mogło. To i kieszeń, i miłość.
Natalia Osińska – Fluff, 2019
- „Kiedyś na przykład zapytał to małe pucate Zło, czy jest chłopcem, czy dziewczynką i trudno doprawdy stwierdzić, kto zniósł to gorzej: Zło, które zalało się wielkimi łzami, czy Daniel, który prawie dostał wybroczyn ze złości.
– Ale mogę zapytać, ile ma lat? – upewnił się Marcin, kiedy już wszystkich potulnie poprzepraszał. – Bo przesiaduje po nocach na tych twoich imprezach, a wygląda smarkato. Jak je kiedyś zobaczę w tym domu z piwem, to nogi z tyłka powyrywam. Tobie.”
- „Kiedyś na przykład zapytał to małe pucate Zło, czy jest chłopcem, czy dziewczynką i trudno doprawdy stwierdzić, kto zniósł to gorzej: Zło, które zalało się wielkimi łzami, czy Daniel, który prawie dostał wybroczyn ze złości.
Ada Palmer – Do błyskawicy podobne (tłumaczenie: Michał Jakuszewski) , 2019
- „Błagam, uwierzcie mi, dyrektorze naczelny. Nie mam pojęcia, co się wydarzyło. Wiecie, że nie potrafię dowieść swej niewinności, ale ufaliście mi przez długi czas i nie zdradziłom waszego zaufania. Nigdy bym tego nie zrobiło. Nawet dziś rano mogłom powiedzieć Masonowi prawdę o Liście Siedmiu i Dziesięciu, ale tego nie zrobiłom”
Ada Palmer – Siedem kapitulacji (tłumaczenie: Michał Jakuszewski) , 2019
- „Trudno określić, kiedy się ocknęłom, bo świat, w którym się znalazłom, bardzo przypominał sen. Nic nie widziałom, nie byłom w stanie się poruszyć, nie mogłom mówić. Nie byłom związane ani zakneblowane. To były moje dłonie, moje ramiona i moje nogi. Wszystkie leżały bezwładnie, a gdy spróbowałom wezwać pomoc, nie tylko nie rozległ się żaden dźwięk, lecz moje usta nie chciały nawet uformować słów. Zachowałom jednak zdolność czucia i natychmiast uświadomiłom sobie, że leżę w dopasowanym kształtem do ciała pudełku Żywej Lalki.”
Ashley Poston – Zaczytana i bestia (tłum. Agnieszka Brodzik) , 2020
- „Quinn i Annie czekają na mnie przy mojej szafce. Widzę gniew Quinn i wcale się nie dziwię. Gdy podchodzę, by otworzyć drzwiczki, właśnie coś głośno tłumaczy Annie:
– A on tak po prostu wszedł mi w słowo! Miałom przygotowane całe przemówienie! – wścieka się. – Teraz jeszcze bardziej chcę wygrać. Nie pozwolimy ci iść z nim na bal, bez względu na wszystko.”
- „Quinn i Annie czekają na mnie przy mojej szafce. Widzę gniew Quinn i wcale się nie dziwię. Gdy podchodzę, by otworzyć drzwiczki, właśnie coś głośno tłumaczy Annie:
Joanna Krystyna Radosz – Listopad bez snów (w: „Tęczowe i fantastyczne”) , 2020
- „Gdy je otwieram, rozlega się zgrzyt zamka w drzwiach, przedpokój zalewa fala światła, a z głębi mieszkania dobiega lekko bełkotliwy głos Mady:
– ...a ja byłom jak: kupiliśmy trzyosobowy materac, a ty gardzisz!”
- „Gdy je otwieram, rozlega się zgrzyt zamka w drzwiach, przedpokój zalewa fala światła, a z głębi mieszkania dobiega lekko bełkotliwy głos Mady:
Renata Kim – Pomiędzy. Historie osób niebinarnych, 2024
- „– Mój umysł czasem nie nadąża, by wymyślić w rozmowie formę neutralną, której wcześniej nie używałom. A czasem świadomie stosuję strategię przetrwania. Bo na przykład bardzo się boję, czuję niepewnie przy kimś, jestem na obcym terenie, w nowej pracy. I wtedy używam form żeńskich albo staram się mówić bezpłciowo. Jak kogoś poznaję, proszę, by używał zaimków neutralnych. Tak mówią do mnie znajomi, koledzy na uczelni i w pracy. Niektórzy najpierw krzywili się na formę „ono”, ale w końcu załapali. Czasem ludziom coś nie gra, komentują, buntują się. Mówią, że „ono” to dla nich zbyt wiele, nie są w stanie tego przeskoczyć. Nie będą tak do mnie mówić i proszą o uszanowanie ich decyzji – mówi San.”
- „– Zaczęłom od Ostrej Zieleni, stowarzyszenia współpracującego z partią Zieloni. Wiedziałom, że ważne miejsce zajmuje u nich ekologia, klimat i prawa zwierząt, więc będę współpracowało z ludźmi o podobnych poglądach. Z czasem poczułom odwagę, żeby się w tych sprawach wypowiadać, pojawiać się na wydarzeniach politycznych – mówi San Kocoń.”
- „– Znalazłom „rzecznicze” w bazie neutratywów na stronie zaimki.pl. Jeśli chodzi o „aktywiszcze”, to nawet się nad tym nie zastanawiałom. To był już ten czas mojej pracy z językiem neutralnym, że podskórnie wiedziałom, że taka forma jest właściwa – tłumaczy San.”
- „Pamiętam, jak przyszło do mnie zawiadomienie z Urzędu Stanu Cywilnego, że udało się, imię zostało zmienione. Ucieszyłom się. Weszłom do pokoju rodziców, żeby im o tym powiedzieć i oni się cieszyli ze mną.”
- „Kiedy już byłam starsza, w okresie liceum i na początku studiów, próbowałam odkrywać swoją kobiecość. Byłam wtedy w związku z mężczyzną, strasznie mi na nim zależało i chciałam, żeby on też mnie kochał. Chciałam być dla niego atrakcyjną kobietą, więc bardzo się starałam. On niby wprost niczego nie wymagał, ale jak czasem wyglądałam mniej kobieco, to zdarzały się przykre komentarze i docinki. Ten związek od początku nie był zbyt udany, więc myślałam, że jeśli się bardziej postaram, to może będzie lepiej.”
- „Kiedy słyszałum, że „LGBT to nie są ludzie, tylko ideologia”, pomyślałum, że ci, którzy tak mówią, nie traktują nas poważnie. Bo to brzmi, jakby dosłownie nie wierzyli w to, co przechodzimy. Mam na myśli strach.”
- „O swojej niebinarności dowiedziałum się w maju 2022 roku, ale dopiero na początku kolejnego roku zaczęłum wychodzić z tym do ludzi. No i w zasadzie do każdego bliższego znajomego musiałum zagadać, wytłumaczyć wszystko, poprosić, żeby się do mnie zwracali nowymi zaimkami.”
Brandon Sanderson – Rytm wojny. Część I (Anna Studniarek) , 2020
- „– Czy jestem lepsza od Stopionych?
Rodzeństwo nie odpowiedziało od razu. NIe jestem pewne. Unikałom waszego rodzaju. Mieliście myśleć, że nie żyję. Wszyscy mieli myśleć, że nie żyję.
– Cieszę się, że żyjesz. Powiedziałoś, że byłoś duszą wieży. Możesz przywrócić jej działanie?
Nie. Naprawdę spałom. Aż... Kowal Więzi. Poczułom Kowala Więzi.”
- „– Czy jestem lepsza od Stopionych?
Vandana Singh – GSZeŚ (w: „Nowa Fantastyka” 10/2020; tłumaczenie: Michał Kubalski) , 2020
- „Nie mam jeszcze żadnych odpowiedzi na twoje pytanie o Księżyc. Zapora, jakiej jeszcze nigdy nie widziałom.”
Aleksandra Stanisz – Ofiara (w: „Umieranie to parszywa robota”) , 2019
- „To jedna z metod – przytaknęło. – Stety czy niestety, ja za nią nie przepadam. Lubię za to wasze towarzystwo. Miałom nadzieję zobaczyć jakieś przedstawienie. Wiesz, ciężko tu ściągnąć teatr, ja też raczej stąd nie wyjdę…”
A. Szydlik – Jak uratować kotka z nawiedzonego domu (w: „Tęczowe i fantastyczne”) , 2020
- „Znalazłom ten portfel na przystanku, wciśnięty między krzesełka. Podniosłom go, trochę bezmyślnie, trochę dla zabicia czasu. Autobus miał przyjechać za kwadrans. Mogłom co prawda iść piechota ̨, ale było ciemno, zimno i lało, a ja byłom bardzo zmęczone. Usiadłom więc na plastikowym krzesełku i otworzyłom portfel.”
Tove Jansson – Tatuś Muminka i morze (tłumaczenie Teresa Chłapowska) , 1977
- „Czyli nikt inny, tylko morze oddycha w czarnym jeziorku. To ono szarpie za sondę.”
- „Najwyższy czas, żebyś się nauczyło jakiś manier.”
- „Jesteś znacznie za dorosłe, żeby się tak popisywać - powiedział Tatuś. - Takie zachowanie tobie nie przystoi! Czy naprawdę tak ci zależy, żeby nastraszyć tę biedną małą wyspę, która i bez tego ledwo daje sobie radę? Powinnoś być zadowolone, że wyspa miała odwagę umieścić się tak daleko, bo z czym byś się mogło porównywać, gdyby jej tu nie było? ”
Peter Watts – Poklatkowa rewolucja (przełożył Wojciech M. Próchniewicz) , 2018
- „- (...) Wydało mi się, że rozpoznaję Dao z dwoma nieznajomymi po jej lewej stronie, a po prawej Kaden, samo.”
- „– Au! Lian, pojebało cię? – Kaden ściskało prawą rękę w miejscu, gdzie Lian dźgnęła ją odciętym kolcem.
Ukłuła je po raz kolejny, tym razem w udo. Kaden zawyło i padło.” - „Poprowadziłam Kaden do wyjścia, jego zdrowe ramię owinięte wokół mojego ramienia, a nasze zdrowe nogi niosące nasze uszkodzone. Rany Kaden sięgały głębiej niż moje – syczało, zaciskało zęby z każdym krokiem, gdy kuśtykaliśmy w ciemność. Osobliwość Eri, niedaleko pod spodem, dodatkowo obciążała każdy krok.
– Zmieniła się – powiedziałam.
– Musiała – wycedziło przez zaciśnięte zęby. – Zorganizowała to wszystko, kiedy ty sypiałaś z wrogiem.
Pozwoliłam mu bardziej obciążyć nogę przy następnym kroku...
– Kurrr...
...i podniosłam go z powrotem, gdy dotarło.
– Kaden, wszyscy sypiamy z wrogiem. Każdy, kto nie sypia, tysiąc budów temu już by nie żył.
– Skoro tak mówisz.
– To inspirujące, patrzeć, jakie miłe jesteś dla kogoś, komu brakowało paru centymetrów, żeby ci przeciąć tętnicę udową.
– Tak jak mówiła. Musimy mu to sprzedać. – Kaden zwróciło twarz do mnie. W ciemności równie dobrze mogła to być antena radaru. – Oby się nie myliła co do ciebie.
– Co do czego?
– Że ty się łatwo nie dajesz nawrócić. Ale jak już w coś wejdziesz, to na poważnie.
– Myślisz, że się myli?
– Myślę, że ma sto procent racji. Przyjaciół się trzymasz, co do tego nie ma wątpliwości. Może nawet po tym, jak okazują się masowymi mordercami – burknęło.” - „Kaden znów się zatrzymało. Odwróciło się do mnie.
– Lian ci ufa – powiedziało.”
Wiktoria Szydłowska – Wniosek o umagicznienie (2022, Magia bezceremonialna – antologia współczesnego fantasy) , 2022 ; Grupa Wydawnicza „Alpaka”
- „– Dobry. – Kiwnęła głową do portiera, a potem zwróciła się do Nelke. – Pa... państwo ostatni?
– Chyba tak. – Pomachało karteczką z numerem dwadzieścia jeden.” - „Poza tym nadawała mu „magiczny” wygląd, co było bardzo na rękę każdej osobie czarującej.”
- „Nelke usłyszało charakterystyczny dźwięk i ekran na ścianie wyświetlił komunikat: Nelke Jastrzębskie, wniosek o umagicznienie, pokój numer 37 (drugie piętro). Podniosło się entuzjastycznie z krzesła i zaczęło wspinać po schodach. Te zdawały się nie mieć końca, jakby drugie piętro znajdowało się zdecydowanie wyżej niż zaplanował architekt.
– Cześć, Nelke!
Czarownicze zaskoczone podniosło wzrok. Wciąż przyzwyczajało się do nowego imienia, ale jego dźwięk wywoływał dużo przyjemniejsze uczucia niż imię sprzed Przeobrażenia.” - „– Ciężko jest?
– Oj, trochę tak – skrzywiła się czarownica. – Ale dasz radę! Byłoś najlepszym studenciem na roku! Skoro mnie się udało, to ty sobie poradzisz z palcem w nosie.” - „– Wszystko się zgadza. Czy pań wie, jak wygląda cały proces?”
- „– Dobry. – Kiwnęła głową do portiera, a potem zwróciła się do Nelke. – Pa... państwo ostatni?
Merc Fenn Wolfmoor – Naszym celem jest nie umrzeć (w: „Nowa Fantastyka” 11/2020; tłumaczenie: Michał Kubalski) , 2020
- „Wyobraża sobie formularze badania, niekończące się tabelki medycznego kwestionariusz. Jaka jest Twoja płeć? – zabrzmi pytanie, a do zaznaczenia będą tylko dwie możliwości. Sua zawaha się, a to zostanie zauważone. Rysa na wizerunku.
Żadne urzędowe dokumenty nie wskazują, że jest niebinarne. A Sua nie jest pewne, czy ma odwagę, by się upierać. Nie ma przestrzeni na dyskutowanie z binarnością, wychwalającą fałszywą biologię.” - „Gdy Sua powiedziało mu o Czystce, Caspian powiedział, że zaryzykuje. Nie mam wiele do stracenia, co nie? - rzekł z uśmiechem, ale Sua wiedziało, że jest niespokojny, gdyż jednocześnie ugniatał rękoma materac.”
- „Piekarnia Leniwy Bochenek stara się dostosować do nakazu, by zebrać i udostępnić dla rządowych przeglądarek wszystkie dane do końca tego roku. Sua samo nie wie, jakim cudem znalazło kogoś takiego, jak Jong, która rozumie i po cichu sprzeciwia się rządowi. Inny pracodawca mógłby zgłosić Suę z powodu autyzmu i zażądać, by zostało „naprawione”.”
- „Wyobraża sobie formularze badania, niekończące się tabelki medycznego kwestionariusz. Jaka jest Twoja płeć? – zabrzmi pytanie, a do zaznaczenia będą tylko dwie możliwości. Sua zawaha się, a to zostanie zauważone. Rysa na wizerunku.
Jesse Xander – Tolkien. Człowiek, który stworzył Śródziemie (tłum. Arkadiusz Romanek) , 2022
- „Jedynym wyraźnym wspomnieniem tamtego spotkania z Hobbitem była myśl, że lubiłom fragmenty poświęcone trollom i Gollumowi. Parę lat później, w wieku dwunastu lat, obejrzałom z ojcem trylogię Władca Pierścieni na DV. I tym razem zabawa była świetna. Wcześniej czytałom wiele książek zaliczanych do gatunku fantasy i obejrzałom mnóstwo takich filmów. Pamiętam, że podczas seansu zapytałom ojca o element tego świata, który wzbudził moje największe zainteresowanie: „Czym są orki”? Ojciec odparł: „To tylko sługusy Saurona”. ”
Ada Rączka – Próba wyjścia z brzucha/próba wejścia do brzucha (Girls* to the Front) , 2021
- „jeden
powiedziałxś za dużo
nadchodzi katastrofa
która filozofka uczyła się mówić publicznie wkładając kamień do buzi
które filozofko uczyło się mówić publicznie wkładając kamień do buzi
które filozofię uczyło się mówić publicznie wkładając kamień do buzi”
- „jeden
Antoni Malczewski – Maria. Powieść ukraińska. (Jeden z najstarszych (jeśli nie najstarszy) przykład neutratywu w polskiej literaturze) , 1825
- „Skoro dom mój uczciło takie lube goście;
I w kielich się uderzy — i nie będziem w poście.”
- „Skoro dom mój uczciło takie lube goście;
Sam Domingo – Zamknąć uszy (Tłumaczenie: Szymon Misiek) , 2020 ; Wiersz był częścią wykładu performatywnego „Gdy słowa kasują osoby. Doświadczenie osób niebinarnych w Polsce i na Filipinach”
- „Ono ma pewną delikatność w głosie,
niemal szepcie, choć pełnym agresji.
Obelgi, które cytuje, stają się nutami,
łączą się w harmonijną melodię przemocy,
do spółki z echem językowych rozterek.
Śpiewa mi elegię dla starego imienia.
Chciałabym zamknąć uszy.
Podczas przerwy na papierosa
naśladuje urywany oddech,
jaki ma zawsze podczas ataków
„tita” [ciocią], „ate” [siostrą] i „panią”.
Te słowa płyną z homofobicznych ust
sprawców klaustrofobicznych traum.
Przełykam ciężkie jak kamień powietrze.
Ono chciałoby zamknąć uszy.”
- „Ono ma pewną delikatność w głosie,
Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski – O Kutno! (wyk. Bronisław Pawlik, Grzegorz Turnau) , 1966
- „O Kutno! O Kutno!
wyprałoś mnie z uczuć jak płótno.
O Kutno! Okrutne Kutenko! –
odjęłoś mi miłość jak ręką.”
- „O Kutno! O Kutno!
Adam Mickiewicz – Ach, już i w rodzicielskim domu... (Liryki lozańskie) , 1840
- „Ach, już i w rodzicielskim domu
byłom złe dziecię”
- „Ach, już i w rodzicielskim domu
Olga Jackowska – Kocham cię, kochanie moje, 1983
- „,,Kocham cię kochanie moje
Kocham cię, a kochanie moje
To polana w leśnym gąszczu schowana
Kocham cię kochanie moje
Kocham cię, a kochanie moje
To sad wiosenny, rozgrzany i senny
Kocham cię kochanie moje
To rozstania i powroty
I nagle dzwony dzwonią
I ciało mi płonie
Kocham cię"”
- „,,Kocham cię kochanie moje
Dzisiaj w Betlejem, ; przykład częstszego niż obecnie użycia rodzaju nijakiego w stosunku do dzieci w przeszłości
- „Maryja Panna, Maryja Panna
Dzieciątko piastuje,
i Józef stary, i Józef stary,
Ono pielęgnuje.”
- „Maryja Panna, Maryja Panna
Mędrcy Świata,
- „Mędrcy świata, monarchowie
Gdzie śpiesznie dążycie?
Powiedzcież nam Trzej Królowie
Chcecie widzieć Dziecię?
Ono w żłobie nie ma tronu
I berła nie dzierży
A proroctwo Jego zgonu
Już się w świecie szerzy.”
- „Mędrcy świata, monarchowie
Rodzaj neutralny z formami żeńskimi zamiast męskich (ono/jej)
Maja Staśko – Agnes oskarża policję o gwałt. Co się stało we wrocławskim komisariacie? (oko.press) , 2022 ; CW: gwałt, przemoc policyjna, próba samobójcza
- „Pracownica sklepu twierdzi, że Agnes było naćpane. Agnes – że było w ataku histerii, a pracownica je nagrywała, szarpała i wyśmiewała.”
- „Agnes: „Nie poznaję się tutaj. Byłom niepoczytalne przez załamanie nerwowe, a to, jak szarpali mnie i poniżali pracownicy sklepu, wywołało u mnie jeszcze większy atak histerii i niezgodę. Żałuję tego. Ale to nie znaczy, że zasłużyłom na to, co spotkało mnie potem”.
Agnes od lat organizuje różne wydarzenia społeczne, między innymi strajki kobiet. Niedawno zaprosiło do siebie Ukrainkę, która uciekła przed wojną. Oprócz tego pomieszkują u niej inne potrzebujące osoby – w kryzysie bezdomności czy kryzysach psychicznych. Ma zdiagnozowaną osobowość chwiejną emocjonalnie podtypu granicznego (ang. borderline). Od początku miesiąca coraz gorzej się czuło. Miało załamanie nerwowe. Nie chodziło na psychoterapię - pomimo pracy na pełen etat nie miało na nią pieniędzy. Poszło w imprezy i używki.” - „Przed wejściem jeden z policjantów pali, Agnes prosi go o papierosa. Widzi, że mężczyzna ma charakterystyczny tatuaż na ręce. „Najpierw pomyślałom, że to pogański symbol Swarożyca, używany także przez faszystów w Polsce” – mówi Agnes. „Zapytałom, czy jest poganinem. Odpowiedział, że nie. Zapytałom, czy jest naziolem. Uśmiechnął się”.”
- „I dalej: „Podniósł mnie, uderzył moją klatką piersiową o stół, ściągnął mi spodenki i zgwałcił. Zaczęłom krzyczeć. On szybko naciągnął sobie spodnie, a mi spodenki. Weszła policjantka, kobieta. Byłom całe zapłakane, nie byłom w stanie stać na nogach. Policjantka powiedziała, że mam nie histeryzować. On w tym czasie wyszedł. Wrócił z kartką. Spytałom, co to. Oznajmił, że pisze oświadczenie o zniesławieniu, bo mówię, że mnie gwałci. Zwróciłom się do policjantki: »Czy wierzysz mu tylko dlatego, że jest policjantem?«. »Tak« – odpowiedziała. To mnie najbardziej zabolało. Wiedziałom już, że nikt mi nie uwierzy”.”
O co chodzi w tej stronie?
Polska gramatyka jest skomplikowana i silnie zgenderyzowana. Nie oznacza to jednak, że niemożliwe jest używanie innych form niż „on” i „ona”.
Udostępniamy tutaj linki do przykładów użycia (w prostych zdaniach oraz w tekstach kultury: literaturze, prasie, filmach, serialach, muzyce) zaimków i innych form płciowych – nie tylko normatywnych „on” i „ona”, lecz także form niebinarnych, takich jak rodzaj neutralny czy postpłciowy.
Dlaczego należy je respektować? Bo zwracanie się do kogoś tak, jak sobie życzy, jest podstawą relacji społecznych. Nie powiesz do Ani „Franku”, nie powiesz „na ty” do osoby, z którą jesteś „na pan”, itp. A są osoby, które nie chcą, by im mówić „on” ani „ona”. Czy to uszanujesz, świadczy wyłącznie o Tobie.
Warto wrzucić link do swoich zaimków na swoje profile na portalach społecznościowych – nawet jeśli jesteś cis (= nie trans) i używasz „on” lub „ona”. – ponieważ dzięki temu pokazujesz wsparcie dla społeczności trans i normalizujesz podawanie zaimków przez osoby, których zaimki nie są oczywiste (więcej powodów tutaj).
Formy neutralne płciowo – jak np. „moi drodzy/drogie”, „drogie osoby”, „wszys* chętn*”, „jesteś wspaniałx”, itp. – są też przydatne, gdy zwracasz się do grupy ludzi lub do osoby, której płci nie znasz.
Już teraz w codziennej polszczyźnie używamy wielu form neutralnych płciowo: „moje kochanie zrobiło mi niespodziankę”, „proszę przyjść do szkoły z rodzicem”, „w urzędzie powiedziano mi, że...”, „dzwonili z gazowni”, „będę robić”, itp. Tutaj idziemy po prostu o krok dalej.