Zaimki.pl w mediach

Materiały Nauka Trans lingwistyka Zin Media FAQ English

Zaproszone

Zaimki.pl: powstała strona ułatwiająca dostosowanie języka polskiego osobom niebinarnym. Rozmawialiśmy z jej twórcą i twórczynium rozmowa Klaudii Bobeli z Andreą Vos (RJN) i Pawłem Ausirem Dembowskim (RJN); Queer.pl (28.07.2020)
Sybil Grzybowski (RJN) i Paweł Ausir Dembowski (RJN) w podkaście Joanny Frejus w Halo.Radio (23.08.2020). Niestety odcinek nie jest już dostępny.
Niebinarność i język. Andrea Vos (RJN), Paweł Ausir Dembowski (RJN) i Kaha prowadząca profil Inkluzywna Mowa w rozmowie z Magdą Dropek i Julią Nonewicz z Queerowego Maja (30.09.2020)
Jestem osobą niebinarną. Rozmowa Rafała Różewicza z Sybilem Grzybowskim (RJN) na kanale Stara Piekarnia (28.12.2020); o Słowniku Neutratywów i zaimki.pl od 6:20
Godzina bez fikcji (odc. 5). Sybil Grzybowski (RJN), Julia Maciocha i Mateusz Adamczyk w programie Wojciecha Szota na kanale Reset Obywatelski (30.12.2020)
„Są różne problemy, jedne są bardziej podstawowe, inne mniej, ale wszystkie możemy rozwiązywać jednocześnie. Bo to nie jest tak, że w momencie, w którym rozwiązujemy te bardziej poważne problemy, u kogoś nie znajdzie się siła by rozwiązać te mniejsze. Są osoby, które nie są w stanie rozwiązać tych dużych problemów, ale są w stanie rozwiązać te mniejsze.”
Czy TERF to slur? Anna Tess Gołębiowska (RJN) i Elia Król w podkaście Pok0chawszy Mówi Rienki Kasperowicz (18.01.2021); o Słowniku Neutratywów i zaimki.pl od 1:20:00
„Pomysł był dość prosty, analogiczny do feminatywów, że skoro feminatywy wkluczają kobiety do obecności w języku, to tak samo powinno się wkluczać osoby niebinarne, które w tym momencie w języku polskim reprezentacji nie mają. Inicjatywą Słownika Neutratywów Rady Języka Neutralnego na ten rok jest walka o to, żeby mówić „rodzaj neutralny” zamiast „rodzaj nijaki”, ponieważ „nijaki” jest formą obelgi, obrazy, jak coś jest nijakiego, to krytykujemy. A przecież rodzaju nijakiego jest np. słowo „dziecko”, a nie chcemy obrażać dzieci.”
es El lenguaje inclusivo de lxs polacxs Paweł Ausir Dembowski (RJN) i Dante Uribe (RJN) w hiszpańskojęzycznym podkaście Proyecto Polonia (01.2021)
Konferencja prasowa Lobby LGBTQ ws. transfobii w Gazecie Wyborczej. – przemówienie Archiego Pałki (RJN) (01.2021)
„Każdego dnia walczymy o widoczność osób będących pod parasolem transpłciowości przez tworzenie bezpiecznej i komfortowej przestrzeni językowej, dokładamy wszelkich starań, by rodzaj neutralny nie był rodzajem infantylnym, by zaimki inne niż ona i on przestały brzmieć dziwnie. Robimy to wszystko po to, by żadna osoba nie czuła się i nie była osobą wykluczoną, dlatego właśnie popieramy i podpisałośmy list otwarty do Gazety Wyborczej.”
Demi Lovato ogłasza, że jest osobą niebinarną Sybil Grzybowski (RJN) w materiale TVN24 (05.2021)
Tip-top. Krok w stronę feminatywów. pokaz filmu i dyskusja w ramach projektu Gdy nauka jest kobietą z udziałem prof. Agnieszki Kiełkiewicz-Janowiak, Mai Staśko i Sybila Grzybowskiego (RJN), Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu (09.06.2021)
Język niebinarny dla początkujących. Archie Pałka (RJN) w podcaście Dobrze zrozumieć w ramach kampanii To działa! (08.2021)
Nauczyłoś się? Podstawy języka neutralnego wykład Sybila Grzybowskiego (RJN) na Festiwalu Równych Praw 2021 organizwanego przez Kulturę Równości (30.09.2021)
Wkurzająca maniera czy początek rewolucji? O co chodzi z zaimkami neutralnymi płciowo. Rozmowa Agnieszki Żądło z Andreą Vos (RJN) i Kafką (RJN), Newsweek (18.10.2021)
„NEWSWEEK: To początek rewolucji w języku?
KAFKA: Formy neutralne nie są nowe, a po prostu nie są bardzo powszechne w języku polskim. I to mamy nadzieję zmienić. Co prawda wymaga to trochę pracy, czasu i przede wszystkim chęci, ale nie jest tak straszne jakby mogło się wydawać.
ADNREA: Tak. „Rewolucja” nie musi być strasznym słowem. Chcemy zmienić świat na choć odrobinę lepszy, przyjaźniejszy, inkluzywniejszy.”
Międzynarodowy Dzień Zaimków: rozmowa z Radą Języka Neutralnego, prowadzącą stronę zaimki.pl rozmowa Julii Grabanii z kolektywem Rada Języka Neutralnego na łamach Queer.pl (20.10.2021)
„Queer.pl: Czy Waszym zdaniem jest szansa, aby język polski dostosował się w bliższej lub dalszej przyszłości do języka niebinarnego? Chociażby w języku angielskim kwestia ta jest o wiele łatwiejsza z uwagi na bezpłciowe formy czasowników.
[…]
Archie: Zdaje się być to możliwe. Nie poświęcałobyśmy na ten projekt tyle czasu i energii, gdybyśmy nie wierzyły w jego powodzenie. Grupa osób, które korzystają ze strony zaimki.pl jest na tyle duża, że jesteśmy w stanie stwierdzić, jak wielkie jest zapotrzebowanie na niebinarną polszczyznę i przestrzeń do wyrażania siebie. Tak jak już wcześniej wspomniałośmy, język to żywy twór, zmienia się, a my pomagamy to ustrukturyzować.”
O jenu! Dukaizmy w tłumaczeniu! Artykuł na blogu 6 kolorów gier wideo z wypowiedzią Pawła Ausira Dembowskiego (19.11.2021)
„A co dalej? W którą stronę ten cały proces pójdzie? Pozostaje nam obserwować i szanować to, jeżeli prawdziwa osoba bardziej odnajduje się w dukatywach, iksatywach, neutratywach, osobatywach, liczbie mnogiej czy w dowolnych innych formach. Możemy tylko próbować zebrać i ustrukturyzować pojawiające się propozycje, aż w końcu z tej “pierwotnej zupy” powstanie nowy uzus.”
W(y)kluczenia: Wszystkie się zmieścimy. Rozmowa o inkluzywnej polszczyźnie. Sybil Grzybowski (RJN), Paweł Cywiński i Kamil Kopacewicz w rozmowie z Olą Migalską w ramach cyklu organizowanego przez Krakowskie Biuro Festiwalowe (17.12.2021)
„Ja też może od razu jeszcze dodam tak ad vocem do tych emoji, czy też do tego tworzenia konstruktów, z perspektywy osoby należącej do jednej ze stygmatyzowanych mniejszości, że to [bardzo istotne], jakiego języka użyjemy, patrząc na ten ładunek emocjonalny czy te konstrukty, jakie tworzą się w głowach osób odbierających. Język może realnie zagrażać lub też ratować życie, po prostu.”
lad Lenguaje inklusivo – tambyen en Ladino. Paweł Ausir Dembowski (RJN) na kanale Ladino 21 (22.01.2022)
Jak mówić neutralnie płciowo? Archie Pałka (RJN) na kanale Stonewall TV (19.06.2022)
O języku niebinarnym. Rozmowa Łukasza Chmary z wydawnictwa We Need Ya z Andreą Vos (RJN) z okazji premiery książki Wszystkiego, co najlepsze (02.08.2022)
Trans Show: Niebinarny j. polski, odc. 3. Andrea Vos (RJN) i Szymon Misiek (RJN) w programie Angeli Getler na kanale Reset Obywatelski (26.09.2022)
Języka nie skrzywdzisz, ale możesz skrzywdzić człowieka Andrea Vos (RJN) i Anna Tess Gołębiowska (RJN) w rozmowie z Anną Jastrzebską dla Glamour (05.12.2021)
"Zagłada języka i jego/jej/ich psucie". Czy wojnę o feminatywy zastąpi wojna o język neutralny płciowo? Szymon Misiek (RJN) u Anny Piekutowskiej w audycji Poranek Radia TOK FM (08.01.2023)
“Nie jesteśmy kobietami ani mężczyznami”. Osoby niebinarne walczą o uznanie ich tożsamości. Andrea Vos (RJN) i Anna Tess Gołębiowska (RJN) w rozmowie z Julią Grabią na portalu Styl.pl (14.07.2023)
Lekcja polskiego: Jak nowocześnie mówić o kwestiach płci i społeczności LGBT+? Archie Pałka (RJN) opowiada o języku inkluzywnym w artykule Basi Czyżewskiej dla Vogue Polska (04.11.2023)
„Terminy czy słowa nie są złe w oczywisty sposób, często się dezaktualizują, zmieniają intencje rozmówców i ranią – mówi Archie Pałka (on-ono/jego), osoba trenerska w grupie Stonewall i osoba członkowska kolektywu Rada Języka Neutralnego, odpowiedzialnego m.in. za zaimki.pl. W kolejnym odcinku językowego cyklu „Lekcja polskiego” podpowiada, jak nowocześnie rozmawiać o kwestiach LGBT+.”
#144 Jak mówić niebinarnie? Szymon Misiek (RJN) w podkaście PRZEtłumacze (04.03.2024)
Pani minister, ministra, a może… ministrzę? Nowy rząd, nowy język Szymon Misiek (RJN) wypowiedział się na potrzeby artykułu Jolanty Nabiałek dla Forsal.pl (08.03.2024)
„Z przeprowadzanego przez nasz kolektyw od 2021 roku badania „Niebinarny Spis Powszechny” wynika, że coraz większej ilości osób niebinarnych odpowiada używanie rodzaju neutralnego. W ostatniej edycji zadeklarowało to aż 48 proc.! Tym osobom odpowiadają wyrażenia w rodzaju: byłom wesołe, wykonałoś zadanie, ono jest bardzo kompetentne. Ale jeśli chodzi o same neutratywy, czyli rzeczowniki osobowe w rodzaju neutralnym, to są one dużo mniej popularne (w zeszłorocznej edycji używanie ich deklarowało 11,7 proc. osób respondenckich). Być może wynika to z tego, że często nie mamy pewności, jak je tworzyć: ministrze, ministrzę, ministro, ministrum?”
Ono, onu, they, xe Szymon Misiek był gościem wydarzenia “Ono, onu, they, xe” w ramach Dni Humana na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie
Proud Sunday – Udział Szymona Miśka udział w wydarzeniu poświęconemu komunikacji w marketingu w ramach festiwalu “Queerowy Maj” w Krakowie - prelekcja nt. inkluzywnośći płciowej w komunikacji
Jak queer z cisem – Udział Szymona Miśka w panelu w ramach cyklu wydarzeń “Queerowisko” w Warszawie - dyskusja nt. sytuacji społecznej osób trans
Hej! My też tu jesteśmy! Tęczowa debata Czwórki – Szymon Misiek w Radiowej Czwórce
Niebinarność dla opornych – Archie Pałka w podkaście „Geje chcą mnie zabić”

Wspomniane

Niebinarne postaci w uniwersum "Gwiezdnych wojen". Jak unika się neutratywów w polskim tłumaczeniu? - Queer.pl (12.11.2020)
Osoby transpłciowe - kim są i jak się do nich zwracać? Oto krótki poradnik. - Anna Rusak, Vibez.pl (20.11.2020)
„Pomocne mogą się też okazać neutratywy, czyli słowa i zwroty, które nie są nacechowane płciowo. Niestety nasz język jest ubogi w formy niebinarne, takie jak choćby angielskie zaimki they/them, dlatego tworzenie takich słów jest naprawdę potrzebne. Z pomocą przychodzi jedna z nowych inicjatyw, czyli Słownik Neutratywów Języka Polskiego. Na ich stronie znajdziecie formy neutratywnych zaimków, słów, a także przykłady ich użycia np. w tekstach kultury. Odwiedźcie też ich profil na Instagramie. Tłumaczą tam chociażby to, dlaczego zwrot transseksualistka nie jest najlepszy i dlaczego powinno się mówić o korekcie płci, a nie "zmianie płci".”
Od pewnego czasu, gdy prowadzę jakieś spotkanie, zwracam się do zebranych per „panie, panowie i osoby niebinarne” - Wojeciech Orliński, Duży Format (14.12.2020)
„Wprawdzie już nie prowadzę słowniczka neologizmów, dalej się jednak uważnie przyglądam przemianom języka. Za najciekawsze słowo roku 2020 uważam "neutratyw".”
Niebinarność, neutratywy i prawa człowieka. Rozmowa z Wiktorem Dynarskim w Bezwstydne Podcast; o Zaimki.pl i neutratywach w okolicach 13:40
025: Inkluzywny język Kaha z Inkluzywnej Mowy w podkaście SZAJN na głos (12.2020); o zaimki.pl w okolicach 11:11
130 tysięcy zgłoszeń w plebiscycie Młodzieżowe Słowo Roku 2020! Komentarz dr hab. Anny Wileczek w serwisie sjp.pwn.pl odnotowujący pojawienie się neutratywu (18.11.2020)
„[Młodzież] Dokonuje jednoznacznej identyfikacji osób – od neutralnych: typiarz/typiara/, ziomal/ziomówa oraz „neutratywnie” motywowanego ziomczę – po nacechowane pozytywnie formy typu: hotówa ‘atrakcyjna osoba najczęściej płci męskiej’ lub chad ‘niezwykle przystojny chłopak, obiekt powszechnej adoracji’, a także przykłady negatywnych waloryzacji.”
Od zjarania świata. Rozmowa Macieja Stroińskiego z tłumaczem Marcelim Szpakiem w Przekroju (28.12.2020)
„Drugi ogromny poligon neopolszczyzny to wszelkiej maści queerowe i gender-benderowe fora, grupy i strony, […] tam wykuwa się całkowicie nowa forma języka, dostosowana do opisywania zjawisk dotychczas po polsku nieopisanych lub opisywanych na głębokich zapożyczeniach z angielszczyzny […] Totalnie kibicuję tym dzieciakom, bo nie walczą z językiem dla popisów formalnych, dogłaskania własnego ego czy czystej radości trollingu (choć są wśród nich też trolle wybitne), tylko potrzebna im taka polszczyzna, w której mogą opisać siebie we własnych kategoriach, a nie tych, które narzuca „normatywna” większość. Cieszy mnie, że te środowiska się coraz lepiej organizują, podejmują coraz szerzej zakrojone inicjatywy, jak choćby „Słownik Neutratywów Języka Polskiego” na fejsie, i wydaje mi się to jednym z najciekawszych frontów walki o komunikacyjną przejrzystość polszczyzny w tym stuleciu, o to, by język obejmował i wyrażał wszystkich, a nie tylko absolwentów kultury patriarchatu.”
Neutratywy. Wpis na blogu Anety Korycińskiej Baba od polskiego (17.02.2021)
„W spektrum możliwości neutralnego języka możecie odnaleźć się na stronie zaimki.pl (to także portal dla wszystkich, którzy w języku szukają przestrzeni dla siebie). Osoby niebinarne nie mają z jego użyciem problemów, to wpis dla osób cispłciowych, które – nie oszukujmy się – nawet przy wielkiej empatii nie poczują tego samego dyskomfortu, co osoby niebinarne.”
Niebinarny spis powszechny - dołącz do badania nad niebinarnością w języku polskim. - Queer.pl (03.02.2021)
Jak wspierać neutralny genderowo proces projektowy? - Katarzyna Milczewska, formy.xyz (08.02.2021)
„Mów do osób! Zamiast męskoosobowych rzeczowników stosuj zwrot „osoby”. To dobrze brzmiące, coraz bardziej popularne niebinarne rozwiązanie. Na portalu zaimki.pl znajdziesz wiele innych podpowiedzi. (…) Wracaj do poradnika Zaimki.pl. Ucz się. Stosuj zasady, które osoby LGBTQ+ uznają za przyjazne.”
On, ona, onu. „Trzy płcie to tylko metafora”. Czy osoba LGBT czuje się w Gorzowie bezpiecznie? - Jarosław Miłkowski, Gazeta Lubuska (13.02.2021)
Lewica na froncie walki z językiem polskim – prześmiewczy (ale, o ironio, edukacyjny i robiący nam zasięgi) materiał o zaimki.pl w rządowej reżimówce #Jedziemy w TVP Info
„Tym razem lewica połączyła siły, aby stworzyć nowy język polski. Jeżeli włożyli Państwo dużo pracy jako dzieci w celu nauczenia się na przykład poprawnego używania zaimków i końcówek, to niestety muszą Państwo zacząć uczyć się tego od nowa. Pomocna ma być w tym strona zaimki.pl. (…) Z pewnością za chwilę będzie to obowiązkowe w szkołach, nasze dzieci będą miały łatwiej, o ile przed tym szaleństwem ich nie uchronimy. (…) Tego jest bardzo dużo, można sobie poczytać. Oczywiście zachęcam do odwiedzin na stronie internetowej zaimki.pl; można tam poćwiczyć język polski w jego przyszłej, nowej odsłonie.”

Nasza reakcja: Tweet
"Tęsknię za jenu śmiechem", czyli o zmaganiach lewicowej rewolucji z gramatyką postpłciową - Dorota Łosiewicz, wPolityce.pl (16.03.2021)
„Nie wiem już czy się śmiać czy płakać. Obawiam się, że to lewicowe szaleństwo nie ma końca lub gdzieś tam przy granicach absurdu będzie musiała czyhać policja myśli, bo inaczej nie da się nad tym zapanować.”

Nasza odpowiedź: „Czytanie ze zrozumieniem”
Młodzi coraz częściej identyfikują się jako LGBT+. To rewolucja z szacunku i empatii - Halszka Bezkurkow, OKO.press (21.03.2021)
„„W tym sensie queer jest dla mnie przede wszystkim kulturą życzliwości.” A pierwszą jej praktykę stanowi pytanie o czyjeś zaimki [link do zaimki.pl]. To mały, ale wyraźny sygnał, że nie chcę powodować czyjegoś cierpienia, nawet jeśli nie wszystko, co o sobie mówi, jest dla mnie zrozumiałe.”
Krótki szkic o współczesnej polszczyźnie – wpis na blogu Kajman zza okładki (23.03.2021)
„Ze wszystkich powyższych przykładów wyłania się dosyć mroczna wizja dzisiejszej polszczyzny – jako narzędzia walki politycznej oraz młota na nielubiane grupy społeczne. Współczesny język polski ma jednak inną, o wiele bardziej pozytywną stronę. Jako jej reprezentacja może posłużyć szereg tworzonych przez internautów słowników, które zawierają wyrazy neutralne płciowo, a więc przyjazne osobom niebinarnym oraz transpłciowym. Gromadzą one „neutratywy” (neutralne rodzaje słów nacechowanych płciowo, np. „aferzyszcze” zamiast „aferzysty/aferzystki”), „dukatywy” (postpłciowe formy tworzone przez Jacka Dukaja na potrzeby powieści fantastycznych, np. „twórcu” zamiast „twórcy/twórczyni”) i „osobatywy” (połączenia wyrazu „osoba” z częściami mowy, np. „osoba gotująca” zamiast „kucharza/kucharki”). Używanie tego rodzaju form czyni polszczyznę bardziej inkluzywną, otwartą dla mniejszości. Używamy języka polskiego na co dzień, więc próby przystosowania go do potrzeb coraz bardziej widocznych w społeczeństwie osób niebinarnych i transpłciowych jest krokiem w stronę stworzenia języka, w którym odnajdzie się każdy.”
„Gender Queer. Autobiografia” powieść graficzna Mai Kobabe przedmowa do wydania polskiego autorstwa Karoliny Fedyk (2021)
„To tylko niektóre z możliwości – więcej można znaleźć na stronie zaimki.pl oraz w Słowniku Neutratywów Języka Polskiego. A form stosowanych przez polskie osoby niebinarne i transpłciowe jest zapewne jeszcze więcej i z każdym dniem powstają nowe.”
Jak mówić, by nie wykluczać. Odcinek vloga Mówiąc Inaczej Pauliny Mikuły (06.05.2021)
Demi Lovato robi coming out na Instagramie: Identyfikuję się jako osoba niebinarna. - Karolina Gawrot, Plotek.pl (19.05.2021)
„Demi używa zaimków "they/them", które na polski w kontekście osób niebinarnych możemy tłumaczyć różnorako - nie mamy wypracowanego jednego, konkretnego uzusu. Za stowarzyszeniem Miłość Nie Wyklucza polecamy przejrzenie strony zaimki.pl i jej propozycje tłumaczeń m.in. zaimków i rzeczowników nacechowanych płciowo.”
Nowa Samantha w "Seksie w wielkim mieście"? Do ekipy dołącza niebinarna postać - Gazeta.pl Kultura (20.05.2021)
„W języku polskim w kontekście osób niebinarnych nie mamy wypracowanego jednego, konkretnego uzusu. Jedną z możliwości jest stosowanie znaku zastępującego, np. "pisałxm" lub "pisał_m". Często używa się też rodzaju neutralnego ("pisałom", "ono pisało") lub form męskich i żeńskich na zmianę. Więcej o zaimkach niebinarnych możesz przeczytać na zaimki.pl.”
Dlaczego Demi Lovato jest piosenkarko? Czyli jak mówić o osobach niebinarnych - Anna Rusak, Vibez.pl (20.05.2021)
„Im częściej będzie się to działo, tym łatwiej oswoimy się z „piekarko”, „lekarcze” i „hedoniszcze”. Czy dla mnie te słowa wciąż brzmią inaczej i trochę dziwne? Tak. Ale cieszę się, że istnieje narzędzie, które pozwala mi je poznawać i ich używać, dzięki czemu nie ranię osób, dla których są one ważne.”
Casey Legler: Wiedzieli, jak ubierać dziewczyny – nie spodziewali się mnie. Ubrali mnie w męskie ciuchy, bo takie na mnie pasowały - Jolanta Pawnik, Hello Zdrowie (29.05.2021)
„Spróbowałyśmy, korzystając z dostępnych źródeł (m.in. Zaimki.pl – serwis zajmujący się popularyzowaniem języka neutralnego płciowo), skonstruować ten materiał w oparciu o rodzaj neutralny i neutratywy (ono, „zrobiłom”, „poszłoś”…). Mamy świadomość, że nie wszystkich to rozwiązanie usatysfakcjonuje. Wierzymy jednak, że w ten sposób dokładamy swój głos w dyskusji o tym, że niebinarność nie tylko może, ale powinna manifestować się w języku.”
“Gender queer” – niebinarna autobiografia [RECENZJA] – Michał Skrzyński Filmawka.pl (04.06.2021)
Niedasizm językowy nie istnieje Rozmowa Pauliny Januszewskiej z Mateuszem Adamczykiem, Krytyka Polityczna (10.06.2021)
„Wiedzę na ten temat najlepiej czerpać od samych osób niebinarnych, bo przecież one najlepiej wiedzą, jak chcą, by o nich mówiono. „Nic o nas bez nas” – to hasło powinno być nadrzędną zasadą wypracowywania wszelkich strategii komunikacyjnych. Dziś to naprawdę łatwe, bo mamy internet. Doskonałym źródłem wiedzy jest np. strona zaimki.pl. Znajdziemy tam mnóstwo przykładów z komentarzami osób niebinarnych. Jeśli jednak pytasz mnie o konkretne przykłady, to możemy się wspomóc rodzajem nijakim, który zalecałbym jednak nazywać neutralnym.”
Mów do mnie, jak ci wygodnie. Nie sprowadzajmy problemów osób niebinarnych do zaimków – Kinga Dunin, Krytyka Polityczna (19.06.2021)
„Polski tłumacz zastępuje je tzw. dukaizmami, także niestworzonym z myślą o osobach niebinarnych pomysłem Jacka Dukaja pochodzącym z powieści Perfekcyjna niedoskonałość. Czyli onu/jenu. To tylko jedna z możliwości [link do zaimki.pl].”

Nasza polemika: „Mów do mnie, jak MI wygodnie”
Nie-polemika Emilii Wiśniewskiej na łamach Krytyki Politycznej: „Mów do mnie tak, jak ci niewygodnie. Jakoś to przeżyjesz”
Konfrontacja języka z płcią – Bartek Chaciński, Polityka (27.06.2021)
„To ledwie drobny ślad szerokiej gamy problemów plastycznej i rozbudowanej polszczyzny w konfrontacji z językiem neutralnym, kilka miesięcy temu wyszydzanym na antenie TVP przez Michała Rachonia, który na zmianę krztusząc się ze śmiechu i strasząc nowomową, odczytywał na antenie przykłady ze strony Zaimki.pl. Jedynego tak obszernego słownika neutratywów, czyli – analogicznie do znanych nam feminatywów i maskulatywów – wyrazów neutralnych płciowo. Słownik ten prowadzi filologiczny kolektyw Rada Języka Neutralnego, a korzystają z niego choćby tłumacze w poszukiwaniu wskazań i przykładów. Bo te potrzebne są coraz częściej, tak samo jak przez lata terminologia związana z nowymi technologiami, światem korporacji czy reklamy. Świat się zmienia, przynajmniej poza TVP.”
Sztuka wiele normalizuje. – rozmowa Agnieszki Małgowskiej z Katarzyną „Panną N.” Witerscheim, Feminoteka (30.06.2021)
„KW: Dotyka mnie bardzo patriarchalny język, dlatego cenię sobie inicjatywy polegające na ewolucji języka. Na tworzeniu bardziej kobiecego języka, ale przede wszystkim takiego, by ludzie mogli wybierać sobie to, z_w czym czują się dobrze. Jestem za takimi inicjatywami jak zaimki.pl, świetnie pokazują, jak można zmieniać i kształtować współczesny język polski dla osób niebinarnych. To żadna nowa moda, to szukanie sposobu na to, jak o tym mówić. Jest coraz więcej ludzi samoświadomych i potrzebują nowej polszczyzny.”
Emma Corrin jest osobą niebinarną. Gwiazda „The Crown” ogłasza: „ruszam w podróż w dobrą stronę” – Paulina Klepacz, Glamour.pl (07.07.2021)
„W naszym kraju osoby niebinarne stosują wymiennie bez hierarchizowania i niezależnie od płci przypisanej im przy urodzeniu zaimki męskie i żeńskie lub właśnie te neutralne płciowo (neutratywy). Zatem możemy powiedzieć/napisać: Emma Corrin zmianiła swoje zaimki. Albo: Emma Corrin zmieniło zaimki. Więcej na ten temat znajdziecie na świetnym koncie na Instagramie @neutratywy”
Jak pisać o osobach niebinarnych? Ja już naprawdę nie wiem, kto ma rację, czyli dramy z zaimkami – Vibez.pl (14.07.2021)
„Wiecie, chciałabym np. kiedyś porozmawiać z osobą niebinarną, ale wciąż czuje, że za mało wiem, że powiem coś złego czy głupiego, jakoś ją urażę, a po takich komunikatach nie jestem pewna, czy kiedykolwiek się na to zdobędę. Fajnie by było gdyby te osoby też otworzyły się na naszą niewiedzę i pozwoliły nam popełniać błędy. W końcu nie piszemy o tym wszystkim, bo chcemy dla nich źle. Wręcz przeciwnie.”

Nasza odpowiedź: Wątek na Twitterze
Jak zneutralizować język – Piotr Legutko, Gość Niedzielny (22.07.2021)
„Rośnie „tęczowa” presja na językoznawców, nauczycieli i dziennikarzy. Kochacie polszczyznę? To czas spojrzeć prawdzie w oczy. Język polski jest „binarny do bólu”, a nasza gramatyka „silnie zgenderyzowana”. Polszczyzna stała się częścią „kultury przemocowej” i coś z tym trzeba zrobić – apeluje Rada Języka Neutralnego. Jest to ciało (na razie) samozwańcze, komunikujące się ze światem za pośrednictwem strony zaimki.pl. Stronę redagują „autorszcza”, czyli osoby, których płeć nie jest przesądzona. Albowiem „zwracanie się do kogosia tak, jak sobie życzy, to wręcz podstawa relacji społecznych” – czytamy na stronie.”
Nasza krótka odpowiedź na zajawkę (nie, nie będziemy takiemu medium płacić choćby złotówki za dostęp do całości):
- My też kochamy polszczyznę! Właśnie dlatego poświęcamy tyle czasu na jej rozwój i uzupełnianie braków.
- Wzięcie „kultury przemocowej” w cudzysłów w zestawieniu z cytatami z naszej strony i komentarzem „apeluje RJN” sugeruje, że to nasze słowa – kiedy my nic takiego nie powiedziałośmy.
- Tak, same wymyśliłośmy własną nazwę, jak niemal każdy kolektyw, stowarzyszenie czy fundacja. To nie jest pocisk, jaki myślicie że jest.
- Nie „autorszcza”, a „autorza”. Można sprawdzić, jakich form używamy: słownik, który krytykujecie, jest na wyciągnięcie ręki!
- W skrócie: krótki akapit zajawkowy jest naszpikowany manipulacją, sugeruje jakobyśmy nienawidziły polszczyzny, wkłada słowa w nasze usta i demonstruje brak riserczu na temat, na który piszecie. Nie przekonuje to, by reszta tekstu (czy czasopisma) miała być warta choćby i grosza z prenumeraty.
- Wątek na Twitterze
Płeć: inna. Czym jest niebinarność? – Milo Migacz, Miasto Kobiet
„Tworzenie nowych, neutralnych płciowo określeń w języku polskim to ciężka praca. Nie tylko dla ludzi z zewnątrz. My, osoby używające ich na co dzień, także kiedyś potrzebowałyśmy się tego nauczyć i nieraz musimy stworzyć jakiś wyraz od nowa. Pomagają nam w tym takie inicjatywy, jak Słownik Neutratywów Języka Polskiego na stronie zaimki.pl. Polecam ją serdecznie każdemu, kto chce dowiedzieć się więcej.”
Mów do mnie tak, jak ci niewygodnie. Jakoś to przeżyjesz. Nie-polemika z Kingą Dunin – Emilia Wiśniewska w odpowiedzi na tekst Kingi Dunin, Krytyka Polityczna (06.08.2021)
„Pomocny w poukładaniu sobie tego bardziej po swojemu był dla mnie tekst, który Andrea opublikowało na stronie zaimki.pl, Mów do mnie, jak MI wygodnie. Andrea zwraca uwagę na to, co i ja wiedziałam, siadając do pisania – że doświadczenia niebinarności nie da się skondensować w samym pisaniu o zaimkach. Odsyłam do tego tekstu, bo Andrea trafiło w punkt z wieloma kwestiami problematycznymi w tekście Dunin.”

Nasza reakcja na tekst Kingi Dunin: Wątek na Twitterze
Pierwsza osoba transpłciowa z medalem igrzysk olimpijskich. I to od razu złotym! – Sport.pl (07.08.2021)
„W kadrze Kanady znalazłx się Quinn (używa tylko imienia), traspłciowx piłkarx, którx zostałx tym samym pierwszą osobą transpłciową i niebinarną, która zdobyła medal igrzysk olimpijskich (w języku angielskim stosuje zaimki they/them, które na polski w kontekście osób niebinarnych możemy tłumaczyć różnorako [link do zaimki.pl]). Quinn brałx udział w igrzyskach w Rio i ma w swojej kolekcji brąz, ale wtedy przystąpiłx do rywalizacji jeszcze jako Rebecca Quinn. Coming outu dokonałx w 2020 roku.”
Minął rok od zatrzymania Margot. Co zmienił dla polskich osób LGBT+? – Maja Heban, Noizz.pl (07.08.2021)
„Chyba tylko za kadencji byłej posłanki Anny Grodzkiej tyle mówiono o osobach transpłciowych. Tym razem kontekst jest inny niż tłumaczenie, że osoby trans to też ludzie. Mówimy wreszcie o transpłciowych dzieciach i nastolatkach, o kryzysie psychiatrii dziecięcej, który dotyka też dzieci nieheteronormatywnych. Powstał Słownik Neutratywów, który pozwala znaleźć niebinarne odpowiedniki słów codziennego użytku wraz z propozycjami odmiany przez przypadki. Niektóre z tych rzeczy zaistniały jeszcze przed wydarzeniami z sierpnia 2020 r., niektóre dopiero potem, ale jasne jest to, że "awantura o Margot" to kulminacja dwóch lat nagonki, nie zaś odosobnione wydarzenie. Zyskaliśmy też wielu sojuszników, bo ogromna część osób wcześniej "niezdecydowanych" czy niewychodzących na protesty, poczuła że dłużej milczeć nie może.”
Post o Quinn na fanpejdżu Kobieca piłka nożna (09.08.2021)
„Trochę szkoda, że polskie komentatorki w odniesieniu do Quinn używały konsekwentnie formy żeńskiej. Zgaduję, że nie był do złośliwy misgendering, tylko brak pomysłu jak językowo ugryźć tę sytuację. Co zresztą zwraca uwagę na problem, że osoby transpłciowe ciągle nie mają ugruntowanego miejsca w języku polskim i przy wszystkich obszarach wykluczenia, wykluczane są także tu. Tym większy szacunek dla Słownika Neutratywów Języka Polskiego, który walczy o zmianę tej sytuacji.”
Bohaterowie z Descent: Legendy Mroku; Vaerix – smocza hybryda, wygnaniec – Wydawnictwo Rebel (10.08.2021)
Dziecko Eminema wyznało, że jest osobą niebinarną. Stevie pokazałx swoją przemianę – Karolina Gawrot, Plotek (16.08.2021)
„W języku polskim w kontekście osób niebinarnych nie mamy wypracowanego uzusu. Jedną z możliwości jest stosowanie znaku zastępującego, np. "pisałxm" lub "pisał_m". Często używa się też rodzaju neutralnego ("pisałom", "ono pisało") lub form męskich i żeńskich na zmianę. Więcej o zaimkach niebinarnych możesz przeczytać na zaimki.pl.”
Poradnik „Jak pisać i mówić o osobach LGBT+” – Yga Kostrzewa, Marcin Dzierżanowski, Grzegorz Miecznikowski, Karolina Rogaska (09.2021)
„Jeśli nie masz możliwości bezpośredniego skontaktowania się z osobą, o której piszesz artykuł/przygotowujesz reportaż, warto użyć neutratywów – czyli form, które nie określają tożsamości. Na przykład zamiast „lekarza” użyj określenia „osoba lekarska”, zamiast „aktywistka” – „osoba aktywistyczna”. W ten sposób nie wpadniesz w „binarną pułapkę”, a osoba, o której piszesz/mówisz nie poczuje się zaszufladkowana i urażona (więcej pomocnych informacji: www.zaimki.pl).”
Post o dukaizmach w grze Fallout na fanpejdżu 6 kolorów gier wideo (09.2021)
„Warto w tym miejscu zacytować raport Słownika Neutratywów Języka Polskiego Niebinarny Spis Powszechny 2021 ujawnił, że rzeczywiście najczęściej używanymi w mowie formami są binarne: 66,4% dla rodzaju żeńskiego i 59,8% dla męskiego: “53,6% osób używa wyłącznie form binarnych. Raptem 8,4% – wyłącznie form niebinarnych. 38,9% osób używa zamienne form męskich i żeńskich”.”
„Wywiad z aktywiszczem”. Czyli o niebinarnych zaimkach i językowych wywrotowcach – PCh24.pl (03.09.2021)
„Zdaniem czołowych aktywistów tego środowiska, zwyczajne stosowanie rodzajów męskiego i żeńskiego wynika z nieuświadomionej przemocy względem osób niebinarnych. Zwalczyć ją ma oswojenie społeczeństwa z wykwitem „aktywiszczy” i „partnerszczy”, oraz zaszczepienie wrażliwości na „misgendering”, czyli używanie „niewłaściwych” zaimków.”
Post o inkluzywności w języku hiszpańskim na fanpejdżu Mexico Magico Blog (04.09.2021)
de Ein Gespräch mit Dr. Anna Mróz (Sprachwissenschaftlerin) - odcinek podcastu Mit Polen auf Du und Du; o Słowniku Neutratywów od około 43. minuty
„Die „Neutrativen”, würde das so heißen. Vor einem Jahr ist eine Seite entstanden „Słownik Neutratywów Języka Polskiego”, also ein Wörterbuch der Neutrativen der Polnischen Sprache, und das ich auch mit einer Bewegung in der Gesellschaft von dieser Community verbunden, und hat zum Ziel einfach mögliche Lösungsansätze zu den Formen anzubieten.”
Marieke Lucas Rijneveld: śmierć brata ukryła się w moim ciele – Joanna Barańska, Onet Kultura (03.11.2021)
„Język polski nie sprzyja mówieniu o osobach niebinarnych, ze względu na odmianę czasowników. Dziękuję zespołowi tranzycja.pl, który doradził mi, jak w odpowiedni sposób przetłumaczyć tę rozmowę, polecając mi "Manifest Niebinarnej Polszczyzny", który można znaleźć pod tym linkiem.”
Wywiad z Piotrem W. Cholewą, tłumaczem "Świata Dysku". O technologii, języku i książkach Pratchetta – Bartłomiej Sieja, Komputer Świat (26.11.2021)
„KŚ: Ale jeżeli dziś przyszedłby ktoś i powiedział, że powinniśmy zaktualizować wszystkie książki, by pojawiły się w nich chociażby feminatywy?
Może się narażę troszkę… Feminatywy są w porządku, ale brakuje mi w naszym języku czegoś, co mają w Anglii, czyli określeń neutralnych płciowo. Jako tłumaczowi jest mi ciężko, gdy np. w książce dziewczyna udaje chłopaka lub odwrotnie, to ta osoba cały czas mówi “normalnie”. Tam nie ma “byłem/byłam”, tylko wszystko jest takie samo. Zarówno jest to wygodne dla takiego story, jak i strasznie trudne przy tłumaczeniu. Więc ja osobiście wolałbym nie tyle więcej feminatywów, co określeń gender-neutral.
KŚ: Ostatnio coraz głośniej mówi się o “dukaizmach”
Tak, też o tym rozmawiałem, dowiedziałem się, że są także i “dukatywy”. Fajny pomysł to jest, ale dla nas wciąż one brzmią obco. Z drugiej strony nie takie rzeczy przechodziły, język się przyzwyczai. Myślę, że właśnie te dukaizmy i dukatywy to jest niezłe rozwiązanie.”
Dramat transfoba. Osoby transpłciowe wciąż istnieją, nawet po międzynarodowym dniu ich widoczności – Ola Petrus, ASZdziennik (01.04.2022)
Czy Jacek Dukaj wie, że jest praojcem polskich neutratywów? – Rozmowa Jakuba Janiszewskiego z Jackiem Dukajem w programie Nagłe zastępstwo na antenie TOK FM (24.04.2022)
„Janiszewski: Te kręgi, które dzisiaj mówią właśnie o używaniu języka neutralnego, propagują język neutralny, właściwie nie tyle chcą narzucać, co raczej mówią, że to jest wyraz wsparcia dla osób, które się nie mieszczą w tym binarnym paradygmacie, że to jest właściwie taka przestrzeń wolności, więc mnie ciekawi, (…) jak pan postrzega takiego rodzaju ruch. Jak się spojrzy na coś, co można znaleźć na stronie zaimki.pl, to jest bardzo ciekawa strona, która próbuje wprowadzać pewną taksonomię takich form neutralnych, gdzie właśnie dukaizmy są jedną ze ścieżek, to oni mówią o tym, że nie tyle chcą narzucać, co właśnie nawołują do pewnej refleksji, pewnej otwartości względem stosowania takich form. Dukaj: Z tego typu postawą to ja bym się zgodził, bo to jest jakby zgodne z tym, co mówiłem o takiej konkurencyjno-darwinistycznej formie ewolucji języka, czyli im więcej będziesz miał wprowadzonych wariantów, które konkurują ze sobą na żywo, i ty słyszysz, ktoś tak mówi, ktoś mówi inaczej, (…) one wchodzą ze sobą w interakcje i są naturalnie wypłukiwane te, które nie pełnią dobrze funkcji, które są im przeznaczone, a te które uważane są za natualne, pasujące, gładko leżą na języku, mówiąc metaforycznie, one zwyciężają.”

Nasza polemika: „Nasz radykalny projekt polityczny”
Queer Languages of Eastern Europe: Speak Inclusively – Q*ASEEES
Niebinarni: kim są, jak żyją. Tekst, którego nie zrozumie Jarosław Kaczyński – Agata Szczerbiak, Aleksandra Żelazińska, Polityka (27.02.2022)
„Nic to nie dało, w Polsce spoteczność LGBT+ nadal liczy się głównie sama (powstają rozmaite ankiety dla „osób respondenckich”). Rzeźbi też w polszczyźnie, tworząć neutralne formy tam gdzie ich brakuje, podpowiadając, do kogo i jak się zwracać itp. […] Rozrasta się w ten sposob m.in Słownik Neutratywów Języka Polskiego (z „polszczyzną niebinarną”) czy Słownik Empatyczny Języka Polskiego (bo język to „jeden z aspektów empatii”). Tu poziom zaawansowania daleko wykracza poza tradycyjny spór o feminatywy, a niejeden purysta łapie się za głowię na widok neutralnych form czasownikowych.”
„Świat pędzi do przodu – mówi prof. Mirosław Bańko, językoznawca, leksykograf. – A ja się powoli staję dziadersemi i jako dziaders mogę powiedzieć, że o ile splitting i konstrukcje neutralne płciowo (np. ze słowem „osoba”) mnie nie rażą, nawet staram się je wspierać na różne sposoby (choćby jako współautor Rekomendacji dotyczących języka niedyskryminującego), to np. eksperymenty Jacka Dukaja i propozycje przedstawione na stronie zaimki.pl traktuję jako odpowiednik Witkacowskiej czystej formy, czyli coś bez odniesienia do realnego życia. Komentuje Sybil: – Językoznawcy to takie osoby, które obserwują język i rejestrują go w stanie przeszłym. Mogą mówić, że się nie da, ale społeczność osób niebinarnych używa tego języka na co dzień.”
Ojciec powiedział mi, że nasza więź została zerwana. Jestem niebinarne – Niko Graczyk, noizz.pl (06.09.2022)
„Dopiero kiedy pojawił się Słownik Neutratywów Języka Polskiego, a potem zaczął się rozrastać i coraz więcej osób się o nim dowiadywało, zaczęłom się zastanawiać nad tym, czy może by jednak nie zacząć posługiwać się innymi zaimkami. Myśl o zaimkach pchnęła mnie do tego, żebym zastanowiło się nad swoją tranzycją w tamtym momencie.”
Tłumaczka książki dla dzieci pokazała, jak jednym słowem zatroszczyć się o wszystkie dzieci – Paweł Mączewski, ASZdziennik.pl (08.12.2022)
Kim jest "dziabko"? To rodzic naszego rodzica, ale jest osobą niebinarną. – Wiktoria Beczek, gazeta.pl (14.01.2023)
„Słownik Empatyczny Języka Polskiego, Rada Języka Neutralnego i Słownik Neutratywów Języka Polskiego zaproponowały w ubiegłym roku słowo "dziabko". Dziabko, czyli niebinarny odpowiednik babci i dziadka, czy też niebinarna osoba, będąca rodzicem naszego rodzica. Eksperci zaproponowali też obchodzenie Dnia Dziabka po Dniu Babci i Dniu Dziadka - 23 stycznia.”
Osoby uczniowskie, czyli genderowa nowomowa – Teresa Stylińska, DoRzeczy (19.02.2023)
„Autorzy strony internetowej zaimki.pl dokładają wprawdzie starań, by przekonywać ludzi, jak ważne są zaimki trans, ale jest to jednak nisza i margines.”

Nasza odpowiedź: „Miły prezent od konserwatywnej dziennikarki”
O rodzaju gramatycznym i filozofii języka #2.5 – Rozmowa z Zu Jusińską w podkaście Oswoić Gender (03.2023)
"Gdy jakieś kłiry to przeczytają, pomyślą, że to też o nich". Polska literatura niebinarna – Wojciech Szot, wyborcza.pl (02.04.2023)
„Neutratywy, jak wyjaśniają osoby stojące za Słownikiem Neutratywów Języka Polskiego, to "słowa ukute na neutralne wersje słów nacechowanych płciowo, analogicznie do feminatywów". Na stronie Słownika poznać można także iksatywy - „chciałxbyś", „przyszłxś" czy formy nazwane "osobatywami", gdy zamiast pisać "dziennikarze i dziennikarki", decydujemy się napisać "osoby dziennikarskie". Czy "ktosio" za dwadzieścia lat będzie używało tych form?”
„- To dopiero początek skomplikowanych zmian - mówi językoznawca Mateusz Adamczyk. - W naszym języku silnie zaznacza się rodzaj, a w przypadku form osobowych jest on mocno skorelowany z płcią. Jesteśmy na etapie poszukiwania rozwiązań, choć część z nich mamy w języku od początków jego istnienia. Rodzaj neutralny (w tradycyjnej gramatyce nazywany nijakim) jest tego najlepszym przykładem. Formy takie jak: „zrobiłom", „poszło", „widziałośmy" to formy, które dawniej spotkać można było w literaturze, a dziś wchodzą do codziennej komunikacji. Ich plusem jest to, że łatwo je utworzyć, są systemowe, regularne. (…)”
„Mateusz Adamczyk zauważa, że mamy do czynienia z "wyjątkową sytuacją w historii rozwoju języka". - Chyba nie zdarzyło się jeszcze, by dobrze zorganizowana oddolna inicjatywa tak wyraźnie domagała się zmian w języku ogólnym. Podoba mi się to z co najmniej dwóch powodów. Po pierwsze, sama idea jest mi bliska. A po drugie – ta sytuacja pokazuje, że zmienia się nasze myślenie o języku. Przywiązanie do koncepcji nienaruszalnej normy, instytucjonalnych rozwiązań, niepodważalnych językowych autorytetów słabnie. Coraz więcej w nas pewności, że język należy do osób, które się nim posługują - że język należy do nas - mówi językoznawca.”
Przewodnik po Mnogości
„Na stronie staramy się korzystać z języka neutralnego płciowo według wskazówek opracowanych przez autorza strony zaimki.pl (jeżeli koncept jest dla ciebie nowy, zachęcamy cię do zapoznania się z nim na ich stronie).”
"Historyczne spotkanie" w sprawie związków partnerskich. "Fakt, że zostaliśmy wysłuchani, to jest duża zmiana" – Fakty TVN24

Social media

Udostępnij: