„Analizowano płeć 491 postaci narysowanych pod wpływem instrukcji androcentrycznej i inkluzywnej. Męskie formy leksykalne były odbierane jako sugerujące płeć męską, podczas gdy język inkluzywny sprzyjał wyrównywaniu rozkładu skojarzeń z płcią. Płeć postaci zależała też od płci autorów rysunków. Dodatkowe źródło skojarzeń z płcią stanowiła kategoria społeczna, do której należała postać. Proporcja postaci kobiecych była zaniżona w stosunku do rozkładu oczekiwanego zarówno w warunkach instrukcji androcentrycznej (bardziej), jak i inkluzywnej (mniej). Wyniki zostały poddane interpretacji z perspektywy poznawczej.”

„Uczona nie wyklucza jednak roli stosunków społecznych w kształtowaniu się kategorii męskoosobowości, uznając, że kategoria ta „może być traktowana jako świadectwo uprzywilejowanej pozycji mężczyzn w dawnej Polsce; zrównuje ona gramatycznie kobiety ze światem nie-osób: por. szafy, drzewa, psy, kobiety stały, ale mężczyźni stali” […] Różnice między językami zasadzają się przecież nie na tym, co można, a czego nie można w nich wyrazić, lecz na tym, co użytkownik musi, czego zaś nie musi przekazać. Dlatego też jest tak ważne, by w badaniach językowego obrazu świata w większym stopniu uwzględniać pojęcia zgramatykalizowane. Ukierunkowują one uwagę wspólnoty językowej na określone aspekty rzeczywistości, a za sprawą swego obligatoryjnego charakteru wpływają również na wierzenia i sztukę.”

„Autorki, wychodząc od typologicznej prawdy o polszczyźnie, że jest ona od stuleci językiem bogatym pod względem procesów derywacyjnych w zakresie kategorii żeńskości, zwróciły m.in. uwagę na wiek XIX, kiedy prawdziwie rozkwitły tendencje emancypacyjne i narodziła się naturalna potrzeba nowego nazewnictwa funkcji, zawodów, urzędów, które do tej pory były przez kobiety rzadko sprawowane. Zarejestrowane w pionierskim słowniku feminatywa, kiedyś funkcjonujące jako neutralne stylowo odpowiedniki nazw męskich (typu docentka, doktorka, profesorka, weterynarka), pokazują ewolucję odczuć społecznych wobec tych form. Słownik ukazuje więc język w toku ewolucyjnym, stanowi swoiste archiwum poznawcze, niesie bezcenne informacje zarówno o derywacyjnych możliwościach naszego języka, jak i o zmieniającej się powszechnej świadomości społecznej do nich się odnoszącej. To imponujące dokonanie leksykograficzne Agnieszki Małochy-Krupy i jej zespołu, czyli Katarzyny Hołojdy, Patrycji Krysiak i Marty Śleziak, wychodzi też naprzeciw współczesnym sporom o feminizację języka”

„Wrocławska językoznawczyni Agnieszka Małocha-Krupa poświęciła nazwom żeńskim wiele artykułów naukowych, a przede wszystkim opracowała wraz z zespołem pierwszy w dziejach polskiej leksykografii Słownik nazw żeńskich polszczyzny (wyd. 2015). W nowo wydanej monografii pt. Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych autorka udowadnia, że wiele nazw zawodowych kobiet, ich godności, tytułów, wokół których współcześnie toczą się burzliwe polemiki medialne i akademickie, znanych już było w historii polszczyzny, a sposób wartościowania oraz tworzenia nazewnictwa kobiet był niejednokrotnie zależny od panujących ideologii.”

„[Renata Ziemińska], proponując nową strukturę pojęcia płci, porządkuje kategorie i miejsce funkcjonującego terminu niebinarność, opisuje go w wielowymiarowym sposobie rozumienia płci. Płeć osób jest ukazana jako kombinacja cech z różnych warstw płci, a kluczową rolę pełni samookreślenie. Autorka prezentuje w swej pracy przemyślaną koncepcję, która może ukazać, że nietypowość jest powszechniejsza niż nam się wydaje. Ogromną wartością pracy jest też szczegółowy opis warstwy biologicznej płci (...) Autorka ukazuje wielowarstwowość i nieadekwatność binarnego podziału, który często po prostu nie jest możliwy do zastosowania. (...) W toku swych analiz, nigdy nie traci z oczu człowieka, praw do samookreślenia i godności [z recenzji wydawniczej].”

„Celem artykułu jest przedstawienie, w jaki sposób neutralny płciowo zaimek hen funkcjonuje w szwedzkich książeczkach obrazkowych od roku 2012, kiedy to ukazała się książka Kivi & Monsterhund. Zaimek hen po raz pierwszy wprowadzono do języka szwedzkiego w latach 1960-tych, jednak nie zyskał on wtedy popularności. Jednakże, w obliczu coraz bardziej ożywionych dyskusji nt. płci, temat hen powrócił w latach dwutysięcznych, zyskując zdecydowanie większe niż wcześniej zainteresowanie. W 2012 roku publikacja książki Jespera Lundqvista sprowokowała debatę, w wyniku której zaimek zaistniał w codziennym języku, zwłaszcza w mediach i polityce. Niemniej, do tej pory opublikowano jedynie sześć książeczek obrazkowych, w których pojawia się hen. Nie można więc jeszcze stwierdzić, że zaimek zyskał stałe miejsce w tym gatunku literackim.”

„Celem niniejszego wywodu jest zbadanie, jakie warunki muszą być spełnione, aby dane działanie można było uznać za potencjalnie kontrhegemoniczne. Pojęcie hegemonii jest rozumiane poprzez stabilizującą ją infrastrukturę. Zastosowana metodologia opiera się na analizie języka, mediów i praktyk społecznych oraz kształtujących ich materii w kontekście zagadnienia, jakim są feminatywy (żeńskie formy nazw zawodów oraz funkcji pozazawodowych) oraz związane z nimi procesy emancypacyjne. Pytanie o to, w jaki sposób zmiana w ramach ideologii rozumianej jako infrastruktura może prowadzić do oczekiwanej zmiany społecznej, jest osią analityczną niniejszego wywodu. Tekst dzieli się na dwie części: teoretyczną, w której omówione zostaną podwaliny filozoficzne i socjologiczne, oraz krytyczną analizę kultury kształtującą pole walki o emancypację językową i społeczną. Analiza języka jako jednocześnie narzędzia i performatywu, opiera się na feministycznej korekcie filozofii języka.”

„Artykuł nawiązuje do feministycznych analiz pojęcia kobiecości, do definiowania kobiet jako grupy na poziomie społecznym lub na poziomie cech cielesnych, a skupia się na ontologii procesu Karen Barad, która daje podstawy do poszukiwania nowych konceptualizacji płci. Motywem zmiany binarnego pojęcia płci są dane empiryczne na temat osób interpłciowych, które mają niebinarne cechy płciowe w warstwach biologicznych, oraz osób niebinarnych na poziomie tożsamości, które nie identyfikują się ani jako kobieta, ani jako mężczyzna. Omówione są nowe regulacje prawne w Niemczech, które wprowadzają trzecią niebinarną kategorię płciową. Mają one zbyt ostrożną formę, która nie odpowiada potrzebom wszystkich osób z niebinarnymi cechami płciowymi. Jest to jednak symboliczny postęp, który oswaja społeczeństwo z niebinarnością. Na podstawie tych danych i argumentów przedstawiona zostaje propozycja niebinarnego i wielowarstwowego pojęcia płci. Ten model pojęcia płci zawiera siedem podstawowych warstw cech płciowych, a każda warstwa jest kontinuum, które zostało podzielone na trzy spektra: kobiecości, niebinarności i męskości. Dodatkowym źródłem niebinarności jest niezgodność pomiędzy warstwami. Niebinarny model pojęcia płci umożliwia teorii feministycznej reinterpretację pojęcia kobiecości.”

„Celem artykułu jest omówienie kwestii związanych z językiem wrażliwym na płeć w kontekści edukacji, a także z użyciem form żeńskich w polszczyźnie. Zagadadnienie omówione zostaje na przykładzie dokumentów używanych na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Punktem wyjścia dla podjętych rozważań jest asymetria rodzajowa obecna w języku i jej wpływ na rzeczywistość.”

„This article proposes a more inclusive approach to the concept of gender, identity, and non-normativity. Gender is often used in research as a binary category, leading researchers to misrepresent the more complex reality. Taking a more inclusive perspective on how people differ in terms of their body and body perceptions and accepting gender as a fuzzy category make research in linguistics more inclusive in terms of the communities we study and the methodologies we use. Queer Cognitive Linguistics (QCL) proposes a non-reductive approach to language and cognition, recognising the complexity of the human conceptual system. QCL treats universality in human cognition with caution and posits, after Embodied Sociolinguistics, the two-way embodiment, where the interactions between body and language are both bidirectional and intertwined.”

„This thesis focuses on difficulties and translation strategies involved in translating queer terminology based on a fragment of the 2022 Australian series titled Heartbreak High. The introduction, as well as the first chapter is about identifying ballroom culture terminology as queer and explaining how said culture functions abroad and in Poland. The next part of the thesis contains a description of the current state of the terminology in question in the Polish language. The following chapters are focused on the queer branch of translation and the strategies involved in translating queer subjects. The next part discusses the influence of the nature of audiovisual translation on its overall shape. The last chapter is devoted to an analysis of examples from the Polish subtitles and voice-over proposed by the Netflix streaming platform. It also mentions possible reasons for the decisions that were made in terms of the presented translation. The conclusion provides a summary of translation difficulties deriving from the character of queer terminology.”

„Piszę ten wstęp na przełomie 2024 i 2025 roku. Oznacza to, że minęło już 30 lat stosowania usankcjonowanej przez SN luki prawnej w celu korekty płci dokumentowej, co na podstawowym poziomie narusza naszą godność jako ludzi i obywateli. W krytyce procedury najbardziej wybrzmiewa kwestia pozywania własnych rodziców, co jest w pewien sposób symptomatyczne - najłatwiej przejąć się losem osoby transpłciowej głównie gdy w równaniu pojawiają się też osoby cispłciowe. Nie jest to jednak jej jedyny problem. Nieludzki jest przymus rozwodu, który wynika z braku regulacji dot. małżeństw jednopłciowych; otwarcie dyskryminującym i niemalże eugenicznym można nazwać praktyczne wykluczenie z dostępu do procedury in vitro - prawo do posiadania dziecka zostawiając “normalnych”, cisheteroseksualnych jednostek. Jednocześnie bez wyroku sądu nie możemy zarządzać swoją płodnością i przejść przez ważne dla osób transpłciowych operacje takie jak histerektomia czy orchidektomia.”

„Nigdzie nie występuje zastrzeżenie, że nie tworzy się form 1. i 2. osoby rodzaju nijakiego w czasie przeszłym. Tak więc z punktu widzenia gramatycznego formy byłom, byłoś, robiłom, robiłoś, widziałom, widziałoś itd. są poprawne, zgodne z systemem językowym.”

„Zasady językowe dotyczące tzw. splittingu (bo tak się fachowo nazywa ów zabieg) nie zostały u nas ustalone. W praktyce stosuje się różne zapisy, m.in. takie jak w pytaniu. Ponieważ jednak w polszczyźnie splitting, zwłaszcza stosowany konsekwentnie, przyczynia się do znacznego wydłużenia i komplikacji tekstu, najlepiej szukać sformułowań neutralnych, „obupłciowych”. W danej sytuacji można było posłużyć się zdaniem: „Uzupełnij tylko te pola, które ciebie dotyczą”.”

„Na jakość życia osób transpłciowych silnie wpływa sposób, w jaki odnoszą się do nich inni. Ich doświadczenia w relacjach społecznych wyraźnie pokazują, jak ważne jest poszanowanie potrzeby każdego człowieka, by zwracano się do niego zgodnie z przeżywaną tożsamością, w tym tożsamością płciową. Dotyczy to między innymi przyjętej przez daną osobę formy imienia, form rodzajowych wypowiadanych wobec niej zdań, a także zwracania się do niej zwrotami typowymi wobec płci, w której psychologicznie funkcjonuje. […] Tożsamość płciowa – pojęcie to rozumiemy jako poczucie przynależności osoby do określonej płci, przeżywanie i identyfikowanie siebie jako kobiety, mężczyzny albo osoby innej płci.”

„Rada Języka Polskiego jest instytucją opiniodawczo-doradczą w zakresie używania języka polskiego, a więc właśnie opiniuje, doradza, konsultuje, wydaje ekspertyzy, opinie, ale wydaje nakazów ani zakazów.”

„Od kilku lat coraz częściej dostajemy z urzędu stanu cywilnego prośby o opiniowanie imion neutralnych płciowo. Najczęściej chodzi o nastolatki, których płeć biologiczna jest inna niż psychiczna, są w trakcie procedury korekty płci lub nie identyfikują się ani jako kobieta, ani mężczyzna. Chcą zmienić imię na takie, które nie będzie się kończyło ani na „a”, jak w polszczyźnie imiona kobiece, ani na spółgłoskę, przypisaną imionom męskim. Choć polska tradycja nie zna takich imion, to opiniujemy je pozytywnie, bo w zderzeniu dwóch wartości: dobrostanu człowieka wynikającego z jego problemów z tożsamością i tradycji językowej, należy uznać tę pierwszą za wyższą.”

„Jeśli więc osoba niebinarna nie chce wyrażać się ani w rodzaju męskim, ani w rodzaju żeńskim, językoznawca proponuje jej, przynajmniej w liczbie pojedynczej, użycie rodzaju nijakiego. - Czy wprowadzać jakoś dodatkowy rodzaj gramatyczny? Uważam, że nie. Że to nie jest w języku potrzebne. Jeżeli razi kogoś określenie męskie czy żeńskie w liczbie pojedynczej, to może stosować neutrum - "ono". Co prawda my akurat traktujemy "to" jako często nieosobowe, ale przecież mamy rodzaj nijaki w odniesieniu do chłopięcia, czy dziewczęcia. Mówimy "to" dziecko, "to" dziewczę" i to jest rodzaj nijaki. Dlatego rodzaj nijaki może być teoretycznie zastosowany w odniesieniu do osób, które są niebinarne.”

„[…] komunikacja wiedzy naukowej dotycząca kwestii wrażliwych społecznie powinna uwzględniać dobrostan osób dyskryminowanych, powoływanie się przez osoby popularyzujące naukę na wiedzę biologiczną, bez uwzględniania, co w niej jest wynikiem badań empirycznych, których wyniki włączane są w zbiór aktualnie obowiązującej wiedzy, a co jej interpretacją, jest według nas niedopuszczalne. Popularyzacja nauki powinna wystrzegać się uproszczeń, które są fałszywe i prowadzą do wzmacniania istniejących stereotypów i uprzedzeń. Za Amerykańskim Narodowym Stowarzyszeniem Komunikacji (NCA, 1999) powtarzamy, że „etyczny sposób komunikacji zwiększa ludzką wartość i godność poprzez wspieranie prawdomówności, uczciwości, odpowiedzialności, integralności osobistej oraz szacunku dla siebie i innych”.”

„Świat pędzi do przodu – mówi prof. Mirosław Bańko, językoznawca, leksykograf. – A ja się powoli staję dziadersemi i jako dziaders mogę powiedzieć, że o ile splitting i konstrukcje neutralne płciowo (np. ze słowem „osoba”) mnie nie rażą, nawet staram się je wspierać na różne sposoby (choćby jako współautor Rekomendacji dotyczących języka niedyskryminującego), to np. eksperymenty Jacka Dukaja i propozycje przedstawione na stronie zaimki.pl traktuję jako odpowiednik Witkacowskiej czystej formy, czyli coś bez odniesienia do realnego życia. Komentuje Sybil: – Językoznawcy to takie osoby, które obserwują język i rejestrują go w stanie przeszłym. Mogą mówić, że się nie da, ale społeczność osób niebinarnych używa tego języka na co dzień.”

„– Wydaje się niemal pewne, że w języku nastąpią trwałe zmiany uwzględniające potrzeby osób niebinarnych – prognozują dr hab. Małgorzata Gębka-Wolak, prof. UMK i dr Aleksandra Walkiewicz, językoznawczynie z Wydziału Humanistycznego UMK, autorki serii artykułów poświęconych zagadnieniu językowych wykładników niebinarności płci w polszczyźnie.”

„Jeśli chodzi o pierwszą sprawę, to kilka takich form notuje witryna Zaimki.pl. Spośród neutratywów są to: panie, panio, pan, państwo, pano. W zwrotach do adresata stosujemy formę wołacza, która – według tego samego źródła – brzmi (w odniesieniu do kolejno przywołanych wyrazów): _panie, panio, paniu, państwo, pano_. W witrynie tej nie znalazłam dukatywów ani iksatywów o podobnym znaczeniu i funkcji; jako potencjalny dukatyw można by prawdopodobnie przywołać panu, a jako potencjalny iksatyw panx.”

„Formy neutralne płciowo (tzw. neutratywy), stanowiące różnego typu przekształcenia wyrazów nacechowanych płciowo (de facto mających rodzaj męski lub żeński), stały się faktem językowym i faktem społecznym. Należy je zaliczać do kategorii neologizmów gramatycznych, leksykalnych i semantycznych. Niewątpliwie są uzasadnione funkcjonalnie, więc choćby z tego powodu nie mogą być uznane za błędy językowe”.”

„Osobatywy są częścią komunikacji inkluzywnej (niewykluczającej). Nadają się do opisu grup czy też pojedynczych osób, których płci nie znamy. Mogą służyć jako formy adresatywne w korespondencji, por. np. Drogie Osoby Studiujące! (sformułowanie: Drogie Studentki, Drodzy Studenci! wyklucza osoby, które nie identyfikują się ani z formami męskimi, ani żeńskimi). Formy takie są już spotykane w różnych typach piśmiennictwa, w tym również w książkach fachowych.”

„Jak pokazują współczesne badania, formy generyczne silniej kojarzą nam się z mężczyznami niż z kobietami, i dlatego nie ma tutaj tej symetrii, ani w języku, ani poza nim. Dlatego właśnie tworzenie i używanie feminatywów jest ważne, społecznie potrzebne, na co zresztą zwraca uwagę także Rada Języka Polskiego.”

„W pierwszej części rozmowy skupiamy się na tym, czym w ogóle jest niebinarność i jak jest wyrażana w języku. Zastanawiamy się nad samą sytuacją języka i osób niebinarnych w Polsce. Zadajemy praktyczne pytania, np. jak zwracać się do osób niebinarnych i kiedy poza tym przydaje się język neutralny. Okazuje się, że pomaga on też zwalczać generyczny rodzaj męski. Zapoznajemy się z mnogością neutralnych form i sposobów ekspresji oraz zastanawiamy się, dlaczego mogą być dla niektórych niewygodne, a dla innych naprawdę istotne.”

„W drugiej części przyglądamy się historii zaimków, które mogą być używane przez osoby niebinarne, a także powiązania zmiany językowej ze społeczeństwem. Poruszamy również kwestię innej zmiany językowej dotyczącej gramatycznego rodzaju i tworzenia odpowiednich do niego form, a mianowicie odzyskiwanie i popularyzację feminatywów. Odpowiadamy na obawy, że zostaną wymazane przez formy neutralne płciowo, oraz w jakich kontekstach są używane jedne lub drugie formy. Rozmawiamy też o innych aspektach zmiany językowej, reakcji na nią oraz czy język zmienia rzeczywistość, czy może jednak odwrotnie.”

„W trzecim i ostatnim już odcinku rozmowy o neutratywach omówimy kilka ważnych terminów dotyczących transpłciowości (ang. transgender) i ich możliwych tłumaczeń na język polski. W dalszej części przyglądamy się temu jak niebinarność jest przedstawiana w literaturze oraz czy jest jakiś standard form neutralnych dla tłumaczy literatury z polskiego na angielski. Poruszymy też kwestię tego jak Rada Języka Polskiego zapatrywała się na uznanie osobowych form neutralnych i jaki był w tym udział Jana Pawła II.”

„[…] Dla jednych to nowa norma, dla innych niezrozumiała i niepotrzebna “nowomowa”. Z drugiej strony, wraz z coraz większą liczbą osób nie identyfikujących się z binarnym podziałem na kobiety i mężczyzn powstaje pytanie o to, jak się do nich zwracać, stąd różne propozycje rozwiązań nazywanych neutratywami. Gość czy gościni? Studenci czy osoby studenckie? Czy taka debata na temat feminatywów i neutratywów toczy się również w języku hiszpańskim? […]”

„środ. «forma gramatyczna służąca do opisu osób o nieokreślonej płci, inspirowana powieścią „Perfekcyjna niedoskonałość” Jacka Dukaja»”

„Osobatyw to wyrażenie niewskazujące na płeć osoby, o której się mówi. Składa się z wyrazu osoba oraz imiesłowu przymiotnikowego lub przymiotnika, np. osoba studencka, osoba partnerska, osoba kandydująca. Osobatywy są częścią komunikacji inkluzywnej (niewykluczającej). Słowo używane zwłaszcza przez osoby działające na rzecz równouprawnienia. […] Osobatywy to kompromis. Bo oprócz nich wśród pomysłów na neutralne płciowo rzeczowniki są zgodne gramatycznie z rodzajem neutralnym neutratywy”