Poprawiamy formularze – stan cywilny

2023-04-19 | @andrea

Tworzenie ankiet nie jest proste. Co roku dopracowujemy szczegóły Niebinarnego Spisu Powszechnego, bo ciągle dostrzegamy nowe niuanse do poprawienia, dodania czy doprecyzowania.

Aby pomóc innym nawigować przez kwestie inkluzywności w ankietach, parę lat temu przygotowałośmy rekomendację, jak pytać o płeć. A dziś Tess natrafiło na formularz, w którym innemu pytaniu – o stan cywilny – przydałoby się ciut więcej inkluzywności 😉

Pytanie o płeć miało następujące opcje do wyboru:

• Kobieta
• Mężczyzna
• Nieokreślona

Nie jest to wprawdzie idealny dobór słownictwa – bowiem wiele osób niebinarnych ma płeć jak najbardziej „określoną”, po prostu inną niż żeńska czy męska; wiele wcale nie ma płci; a wiele osób zwyczajnie nie chce jej podawać – ale doceniamy wysiłek i dostrzeżenie istnienia niebinarności (jak również nieumieszczenie mężczyzn na pierwszym miejscu).

Natomiast tuż potem pojawiło się pytanie o stan cywilny, z następującymi opcjami:

• Wolny
• W związku nieformalnym
• W związku nieformalnym posiadający dzieci
• Mężatka
• Żonaty
• Mężatka z dzieckiem
• Żonaty z dzieckiem
• Rozwiedziona
• Rozwiedziony
• Samotna matka
• Samotny ojciec

Osoby niebinarne muszą tu wybrać pomiędzy rodzajem męskim z żeńskim. Niebinarni rodzice muszą zadeklarować się jako matka albo ojciec. Nie ma opcji dla mężatych gejów ani żonatych lesbijek. Ale przecież gdybyśmy dodały wszystkie możliwe kombinacje sytuacji życiowych, ta lista byłaby okropnie długa! Jak zatem lepiej podejść do tematu?

Moim zdaniem największy problem tkwi tu w tym, że w jednym pytaniu usiłowano tak naprawdę zawrzeć trzy:

• jakiej jesteś płci? (mimo że pytano już o to w poprzednim pytaniu, to tu znowu pojawiają się osobne opcje żeńskie i męskie; swoją drogą, ciekawe jak interpretowane byłyby odpowiedzi takie jak „kobieta – rozwiedziony”, „mężczyzna – mężatka”?)
• jaki jest twój stan cywilny?
• czy masz/wychowujesz dzieci?

Nic dziwnego, że próba skompresowania tych trzech pytań do jednego skutkuje zbyt dużą liczbą opcji!

Ale skoro o płeć już pytałośmy w poprzednim pytaniu, to teraz nie trzeba już się powtarzać. Uczynienie tego pytania neutralnym płciowo nie jest tak trudne, jak się może wydawać. Opcje „samotna matka” i „samotny ojciec” można by zwyczajnie skompresować do… „samotny rodzic”. „Rozwiedziony” i „rozwiedziona” mogłoby zrobić użytek z tzw. podłogi i zmienić się w „rozwiedzion_”. A co z „mężatką” i „żonatym”? Tuż nad tymi opcjami znajduje się neutralna płciowo opcja „w związku nieformalnym” – wystarczyłoby analogicznie stworzyć opcję… „w związku małżeńskim”!

Przy okazji warto by też dodać brakującą opcję „owdowiał_”. A jako osoba poliamoryczna, doceniłobym takie skonstruowanie pytania, by obejmowało możliwość bycia w kilku związkach – ale to może kwestia na osobny artykuł 😉

Osobiście usunęłobym też wszystkie opcje „z dzieckiem”, ponieważ nie jest to kwestia stanu cywilnego. Zamiast tego, przydałoby się po prostu osobne pytanie: „czy masz dzieci?”. A jeśli nie są dla badania istotne dorosłe dzieci mieszkające niezależnie, to mamy wtedy okazję to podkreślić, pytając bardziej precyzyjnie: „czy wychowujesz dzieci?”.

Poniżej przygotowałom wersję „przed” i „po”. Czyż nie jest teraz bardziej czytelnie, a zarazem bardziej inkluzywnie? 😊